Н.Энхбаярыг дагагсад хийгээд МАН-ыг орхигсод

Н.Энхбаярыг явснаас хойш  МАН-д ч, МАХН-д ч бужигнаан үүслээ. Н.Энхбаяр шоронд явсан ч ажлаа хий­сээр байгаа юм шиг сэтгэгдэл заримдаа төрөх юм.  Тиймээс хоёр хоногийн өмнө яах аргагүй хүлээн зөвшөө­рөгд­сөн МАН-ын улстөрчид нь МАХН  руу орчихлоо.

Н.Энхбаярыг  баривчлах үед гэрт нь очоод диванд даруулж, нүдний шилээ хага­луулаад, эрхээ зөрчүүлээд байсан гэх эрхэм  гишүүд МАН-даа гомдож туньсан тал ч бий. Нөгөө талаас юунд ингэтлээ нэг хүний  төлөө хамгаа золин гүйгээд байна гэдэг нь анхаарал татна. Учир нь бүгд Н.Энхбаяртай тухайн үед эрх мэдэл, мөнгө төг­рөгөөр холбогдсон эртний сэжимтэй аваа, өгөө эдэнд бий. Нөгөө талаас харвал манай улстөрчдөөс хайгаад олдохоо больсон хүний мөс жудаг бас МАХН-д элссэн энэ хэдээс  үнэртээд байх шиг. Хүнийхээ  хувьд нам биш, нөхөрлөл нь чухал л даа. Н.Энхбаярыг өөдөлж дэв­шиж,  хаан шиг  байх үед нь хөлд нь сөхөрч, хэлснээр нь дуулгавартай гүйцэтгэгч байсан  нөхдүүдээс одоо нүүрээ буруулж элдвээр нь хэлээд сууж буй нь  МАН-аар дүүрэн байгаа. Тэдэнтэй харьцуулахад эзэндээ үнэнч, бас ч гэж нөхөрлөлөө авч үлдэж буй нь Д.Тэрбишдагва тэргүүтнүүдээс  харагдаад байгаа. Гэвч улс төр хойно ашиг сонирхол, албан ту­шаал, мөнгө санхүүгийн  хол­боотой байсан нь ийнхүү үнэнч мэт явахад нь нө­лөөлсөн ч байж болох. Мөн Н.Энхбаярыг дагагсдаас аль ч үгүй хоцорч буй хүмүүс ч байна. Тухайлбал Ц.Даваа­сүрэн гишүүн нэг талдаа асуудлаа шийдэхгүй явсаар МАХН ч үгүй, МАН ч үгүй хоцорлоо. Нөгөө талаар Энх­баярыг дагагсдыг түүнд ямар нэгэн шалтгаанаар  барь­цаалагдсан гэж хэлэх хүн олон бий. МАН   хүсээд бай­гаа албан тушаал, тойргийг нь өгсөн бол эд нар ингэж явах байсан ч уу, үгүй ч үү гэж бас бодогдмоор. Намаасаа га­рах­даа тулбал найз Энх­баярыгаа дагаад   аль хэдий­нээ МАХН-аа  байгуулж байх үед нь л явчихаж болох л байсан.  Гэвч тэгээгүй нь бас нэгийг хэлнэ. Ямар ч байсан дээрх нөхдүүд МАН-д сонгуу­лиар суудал авчрахаар хүч­тэй лидерүүд мөн үү гэвэл мөн.

Д.ТЭРБИШДАГВА

Түүнийг  мөнгөөр албан тушаалд очсон хүмүүсийн нэг гэгддэг. Н.Энхбаярын хам­гийн шадар хүмүүсийн нэг. Мэдээж албан тушаалд очих, нэр дэвших олон асуудал дээр нь тусалсан хүн бол Н.Энхбаяр.  С.Зоригийн хэрэгт сэжиглэн Францаас хулгайлан, Германаар дам­жин авч ирсэн  Д.Энхбатын хэрэгт Д.Тэрбишдагва хол­богдож байсан. Учир нь тэр үед тэрээр Германд элчин­гээр сууж байсан билээ.  Энэ хэр­гээс нэр цэвэр гарсан нь Н.Энхбаярын  тус. Д.Тэрбиш­дагва  ч Н.Энхбаярыг хүнд хэцүү үед нь огт урваж бай­гаагүйгээр нь түүнийг жудаг­тай, хүний мөстэй, үнэнч хүн  гэж харж болохоор байгаа юм.

Ч.УЛААН

 

Тэрээр Сүхбаатар айм­гаас УИХ-д өвдөг шороодол­гүй олонтаа сонгогдож бай­сан хүн. Яах аргагүй МАН-ын лидер байсан гэдэгтэй хэн ч маргахгүй байх. Н.Энхбая­рыг Ерөнхий сайд байхад ч,  Ерөнхийлөгч болоход  нь ч андын харилцаагаа хэвээр, түүнээс хойш иргэн Н.Энх­баяр болоход нь ч урваагүй. 

Өөр талаас нь харвал   МАН   нэр дэвших эрх өгөхгүй болохоор нь намынхнаа айлгах гэж тоглолт хийсэн гэх нь бий.  Энэ нь ч бас хардах үндэслэл мөн. Учир нь Сүхбаатар аймаг өмнө нь хоёр мандаттай байсан бол энэ удаа нэг  болсон. Тэр ганц мандатыг түүнээс намын­хан нь булаах гээд байхаар, мөн Сангийн сай­дын суудал өгөөгүй зэрэг нь намдаа гомдоод Н.Энхбаяр руу гүйсэн гэж харагдмаар.   Гэвч эцсийн мөчид Энхбаяр­тайгаа үлдэхээр шийджээ.

 

О.ЧУЛУУНБАТ

 

Нэгэн үе Энхбаяртайгаа анд явж олон зүйлийн ард хамтдаа гарсан. Ялангуяа Худалдаа хөгжлийн банкийг хувьчлах үед  Н.Энхбаяр тус банкийг өөрийн болгохоор  улайрч байхад тэрээр түүнд тус болж байлаа. Дараа нь Монголбанкны захирлынх нь хугацаа дуусч Н.Энхбаяр дахин О.Чулуунбатыг тавих  гэж үзсэн ч Ц.Нямдорж  С.Бат­сүхийг сөргүүлж зүт­гүүлж байлаа.   Мөн өнгөрсөн УИХ-ын сонгуулийн үеэр О.Чулуунбат Н.Энхбаяр нар хоорондоо харилцаа мууд­сан байсан юм. Гэвч Н.Энх­баярыг Ерөнхийлөгчийн сонгуульд унаж, хэн ч биш болсон үед нь буцаад нөхөр­лөчихсөн байсан. Тэдэнд тэгэх ямар нэгэн холбоо сүлбээ байсан нь гарцаагүй.  О.Чулуунбатын хувьд олон дуулианд нэр холбогдож явсан.  Энэ олон асуудлаас мултрахад нь Н.Энхбаярын оролцоо тус байсан биз.

Ц.Даваасүрэн гишүүн харин  хоёр туулай хөөсөн анчин хоосон хоцордгийн үнэн жишээг харууллаа. Одоо бол түүнийг МАН нь албан ёсоор хөөчихлөө.

 Гэсэн атлаа МАХН-д бас очсонгүй. Тэрээр төрийн сан­гийн дарга байсан.  Сангийн яаманд байхад нь түүнийг "арван хувь" хэмээн хочилдог байсныг бодоход тендерийн арван хувь гэдэг жишгийг тэр анх бий болгосон юм уу гэлтэй. Магадгүй  Н.Энхбаяр­тай түрийвч нь холбоотой байсан биз.

Намдаа нөлөөллөө тог­тоох гэж,  Н.Энхбаярт үйлчлэх гэж аль аль талын эрх ашгийг харж, МАХН-ын жигүүрийг хүртэл толгойлж үзсэн ч, жигүүр нь албан ёсоор татан буугдаж МАХН руу ихэнх гишүүд нь гулссан. 

Н.Энхбаярыг дагагсдаас  гадна  замаасаа буцсан, бултсан хүмүүс бас бий. Бас замдаа гээгдсэн нь бий. Үүний жишээ бол Б.Жаргал­сайхан. Хэд хэдэн намтай эвсэж, нэгдэж явсан тэрээр туйлбартай байгаагүй нь Н.Энхбаярын   болгоомжлох шалтгаан болсныг үгүйсгэх­гүй. Гэхдээ тэрээр Н.Энх­баярыг баривчлагдах үед байшингийнх нь гадаа нэлээд удаан хугацаанд хэрүүл тэмцэл хийгээд зогсч байсныг нь бодоход яадгаа алдчихсан муу хүн биш бололтой. Харин гэрт нь яагаад ороогүй вэ гэвэл Н.Энхбаяр  ярьж хэлж байснаасаа буцсанаас үүдэлтэй гэнэ.  Тэр ч бүү хэл баттай эх сурвалжийн мэ­дээл­лээр тэр хоёр барьцал­дах шахаж, бүр сүүлдээ бие бие рүүгээ аяга хүртэл авч чулуудсан гэсэн шүү. 

   Мэдээж дээрх хүмүүс Н.Энхбаяр гэдэг хүнтэй олон талаараа холбогдох сэжим­тэй нь тодорхой. Мөн  О.Чу­луунбатыг "Гандирс" хороо­лол, Оросын банкинд алдсан арван сая долларын асуу­дал, Монголбанкны эрдэнэ­сийн сан хөмрөгт байсан эд зүйлийг өөрийн болгосон нь ямар учиртай вэ гээд шалгаж болно. Ч.Улааныг цайртаар,  Ц.Даваасүрэнг тендерийн арван хувиар   нь Д.Тэрбиш­дагвыг тусламжийн улаан буудайн асуудлаар  нь  Авлигатай тэмцэх газраар  шалгуулж  барьж, хорьж оролдож болох л юм.

Ямар ч байсан  У.Хүрэл­сүх ч саяхан болсон бага хурал дээрээ  "Энэ хэдэн нөхдөөс би  гуйсан. Намын дарга ч  уулзсан. Бүр архи хувааж ууж байгаад ч гуйж үзлээ. Нэмэр болоогүй" гэжээ. Нэгэнт үг аваагүй нөхдөө МАН тэр чигт нь явууллаа. Харин дунд нь Ц.Даваасүрэн аль ч үгүй хоцорлоо. Р.Раш, Б.Бат-Эрдэнэ нарын хувь заяа ч цаашид бүрхэг байх нь.     Эцэст нь МАН лидерүүдээ алдаж, МАХН  УИХ-д гишүүд­тэй болж, хүч сэлбэлээ.