Олон улсын эрүүгийн шүүх(ОУЭШ)-ийн ерөнхий яллагч, прокурор Карим Хан ВВС-гийн сэтгүүлч Ник Робинсонд ярилцлага өгч “Орос Украин руу довтолсны дараа юу болсныг би өөрөө газар дээр нь очиж үзэн, иргэд энэ тухай юу ярьж байгааг өөрийн биеэр сонссон. Ингээд аргагүй байдалд орж, аугаа Орос улсын удирдагчийг баривчлах шийдвэр гаргаж байхдаа би үнэхээр гунигтай байсан. Орос орон бол уран зохиол, хөгжмийн эх орон, фашизмыг ялахад чухал үүрэг гүйцэтгэсэн, НҮБ-ыг үүсгэн байгуулагч, Аюлгүйн зөвлөлийн таван гишүүний нэг шүү дээ” гэж хэлсэн байна. Харин сэтгүүлч Робинсон түүнээс В.Путиныг баривчлан, шүүх боломж байгаа эсэх талаар асуухад Олон улсын эрүүгийн шүүхийн прокурор “Олон өндөр албан тушаалтан ОУЭШ-ээр орж шийтгэл хүлээсэн.

ОУЭШ Югославийн Милошевич, Караджич, Младич гурвыг, бүр Сьерра-Леоны ерөнхийлөгч Чарльз Тейлорыг баривчлах шийдвэр гаргахад хүмүүс дооглон инээлдэж л байсан шүү дээ” гэж хариулжээ. Харин прокурор Карим Хан Улаанбаатарт хийсэн В.Путины айлчлалын талаар “Монгол Улс ОУЭШ-ийн тогтоолыг үл тоомсорлосон шалтгаанаа тайлбарлах ёстой” гэж мэдэгдээд “Хамтран ажиллахгүй байгаа тохиолдолд ОУЭШ-ийн шүүгчид саналаа гаргах ёстой. Тэгээд ч энэ асуудал ОУЭШ-ийн шүүгчид болон Монголын Засгийн газрын хооронд шийдэгдэх тул би юуг ч урьдчилан дүгнэж, хэлмээргүй байна” гэжээ.

Юуны өмнө Ромын статус гэх Ромын дүрэм нь заримдаа Гаагийн шүүх гэж буруу нэрлээд байдаг НҮБ-ын Олон улсын эрүүгийн шүүхийн үйл ажиллагааг хүлээн зөвшөөрсөн олон улсын гэрээ юм. Өөрөөр хэлбэл, Ромын дүрэм нь Олон улсын эрүүгийн шүүхийн үйл ажиллагааг хэрхэн явуулах зааврыг хүлээн зөвшөөрсөн баталгаа юм.

Тухайлбал, өнгөрсөн оны байдлаар тус гэрээнд гарын үсэг зурсан 137 орноос 123 улс нь л Ромын дүрмийг соёрхон батлаад байгаа юм байна. Олон Улсын Эрүүгийн Шүүхийн Ромын дүрэм 2002 оны долдугаар сарын 1-нд хүчин төгөлдөр болсноор ОУЭШ байгуулагдсан бөгөөд тус байгууллагын дүрмээр ОУЭШ нь зөвхөн байгуулагдсанаасаа хойшхи хэргүүдийг шүүх боломжтой. Өөрөөр хэлбэл, уг гэрээнээс өмнө байгуулагдсан хоёр улсын хоорондох гэрээг Ромын дүрэм давж үйлчлэх боломжгүй юм. Тэгвэл 2019 оны есдүгээр сарын 3-ны өдөр ерөнхийлөгч В.Путин манай улсад хийсэн албан ёсны айлчлалын үеэр “Найрсаг харилцаа, иж бүрэн стратегийн түншлэлийн тухай Монгол Улс, ОХУ хоорондын гэрээ”-нд гарын үсэг зурж, энэ гэрээ үйлчилж эхэлсэн. Иймээс Монгол Улс Олон Улсын Эрүүгийн Шүүхийн Ромын дүрмийг бус ОХУ-тай байгуулсан “Найрсаг харилцаа, иж бүрэн стратегийн түншлэлийн тухай гэрээ”-гээ мөрдөж В.Путиныг баривчлах тухай ямар ч асуудал гаргахгүй байх үүрэгтэй гэсэн үг юм.

Олон улсад асуудал болоод буй хойд хөршийн тэргүүний айлчлалын хувьд юуны өмнө АНУ-аас бусад ардчиллын гол тулгуур улсууд болох Европын холбоо В.Путиныг ерөнхийлөгч гэдгийг хүлээн зөвшөөрөөгүй гэдгийг дурдах нь зүйтэй юм. Харин АНУ Оросыг Украинд ялагдангуут нь дайны нөхөн төлбөрийн асуудлыг албажуулах комиссын бүрэлдэхүүнийг В.Путинээр батлуулах гэж түүнийг ерөнхийлөгч гэдгийг хүлээн зөвшөөрсөн нь олон улсад нэгэнт нууц биш болчихсон. Иймээс тун удахгүй В.Путин Украинтай дайн зогсоох гэрээ хийх бүрэлдэхүүнийг баталж, хоёр тал ширээний ард суух байх. Гэхдээ мэдээж гэрээ хийгдэхгүй, харин энэ бүрэлдэхүүнээс Америк, Их Британийн тусгай албадын ач тусаар, Оросын тусгай албаныханд алуулчихгүй амьд үлдэгсэд дайны дараа ОХУ-ыг төлөөлж бууж өгөх гэрээнд гарын үсэг зурах биз ээ.

Гэхдээ гол учир нь Оросын тэргүүний манай улсад хийсэн айлчлалын үеэр харамсаж, халаглах ч багадах нэгэн зүйл болж өнгөрсөн явдал юм. Энэ бол Монголын цагдаа нар В.Путины дэглэмийн үйл ажиллагааг эсргүүцэгч Монголын “No war” хөдөлгөөнийхнийг баривчлан саатуулсан явдал. Өнөөдөр АНУ-д Израилийн ерөнхий сайд айлчлахад палестинчуудыг дэмжигчид, эсэргүүцэгчид тус тусдаа нэгдэн нэгэн зэрэг Цагаан ордны гадаа жагсаж, харин цагдаа нар нь энэ хоёр жагсаалын хооронд зогсож байгааг хүн бүр л харж байна.

 

Г.АМАРСАНАА