УИХ дахь Ардчилсан намын бүлэг энэ цаг мөчид ээлжит бусаар хуралдаж байна.
УИХ-ын чуулганы өнөөдрийн /2025.05.01/ нэгдсэн хуралдаанаас тус бүлэг завсарлага хүссэн. УИХ-ын даргын зүгээс нэг хоногийн завсарлага өгсөн юм.

УИХ дахь АН-ын бүлэг ээлжит бусаар хуралдаж байна

Толгойтын замыг Ард Аюушийн өргөн чөлөөтэй холбох гүүрэн байгууламж, таван нүхэн гарц бүхий 3.9 км авто замын эхний ээлжийн 2.4 км авто замыг асфальтбетоноор хучиж байна. Уг 2.4 км авто замын зорчих хэсгийн хөдөлгөөнийг ирэх зургаадугаар сард багтаан нээнэ. Үүний дараагаар үлдсэн 1.5 км авто замыг хучих юм.
Энэ талаар “Монгол зам групп” ХХК-ийн Ерөнхий инженер Б.Нямдагва “Толгойтын замыг Ард Аюушийн өргөн чөлөөтэй холбох гүүрэн байгууламж, таван нүхэн гарц бүхий зургаан эгнээ авто замын нийт ажил 58 хувьтай үргэлжилж байна. Тодруулбал, цементээр бэхжүүлсэн суурь барих, хашлага суурилуулах ажил 70 гаруй хувьтай байгаа бол гүүрэн байгууламж, туннел, борооны ус зайлуулах шугам сүлжээ, хиймэл байгууламжуудын ажил 70-80 хувьтай байна. Мөн хоёр талдаа 3 метр өргөн явган хүний болон дугуйн зам барина” гэлээ.
Толгойтын замыг Ард Аюушийн өргөн чөлөөтэй холбосон авто зам, гүүрэн байгууламж ашиглалтад орсноор Энхтайваны өргөн чөлөөний баруун хэсгийн ачааллыг 30-50 хувиар хуваалцах боломжтой.

Толгойтын замыг Ард Аюушийн өргөн чөлөөтэй холбох авто замын ажил үргэлжилж байна

Л.Мөнхзул: Гэр бүлд суурилсан хөдөлмөр эрхлэлт, нийгмийн хамгааллын бодлогыг бий болгох хэрэгтэй

<div class="xdj266r x11i5rnm xat24cr x1mh8g0r x1vvkbs x126k92a">
Ардчилсан намын Ерөнхий нарийн бичгийн даргын зөвлөхөөр УИХ-ын гишүүн асан А.Адъяасүрэнг томиллоо.
</div>
<div dir="auto">А.Адъяасүрэн нь МУИС-ийн Хууль зүйн сургууль, МУБИС-ийг түүхийн багш, сэтгэл судлаач мэргэжлээр төгссөн. Боловсролын ухааны докторант.</div>
<div class="x11i5rnm xat24cr x1mh8g0r x1vvkbs xtlvy1s x126k92a">
Улс төрийн туршлагын тухайд 2018 оноос Баянхонгор аймгийн Ардчилсан эмэгтэйчүүдийн холбооны тэргүүн;
АН-ын ҮБХ-ны гишүүн;
2018-2020 онд Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн орон тооны бус зөвлөх;
2020-2024 онд Баянхонгор аймгаас Улсын Их Хурлын гишүүнээр сонгогдон ажилласан эмэгтэй гишүүн юм.
</div>

Ардчилсан намын Ерөнхий нарийн бичгийн даргын зөвлөхөөр УИХ-ын гишүүн асан А.Адъяасүрэнг томиллоо

УИХ-ын чуулганы өнөөдрийн нэгдсэн хуралдаан 10:00 цагт эхэлсэн боловч хуралдааны эхэнд УИХ дахь АН-ын бүлгийн дарга О.Цогтгэрэл Ерөнхий сайдад хүргүүлсэн шаардлагынхаа хүрээнд нэгдсэн хуралдаанаас гурван хоногийн завсарлага авах санал гаргалаа.
ИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан АН-ын бүлэгт нэг хоногийн завсарлага өглөө. Ингэснээр УИХ-ын чуулганы үдээс өмнөх хуралдаан өндөрлөв.
Өнөөдөр хэлэлцэж санал хураах байсан <a href="https://d.parliament.mn/tusul/cd709111-b96f-4bae-852f-158d0e93853f" target="_blank" rel="noopener">Зээлийн мэдээллийн тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн тогтоолын төсөл</a> /Улсын Их Хурлын гишүүн Э.Батшугар 2024.12.25-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн, анхны хэлэлцүүлэг, үргэлжилнэ/, <a href="https://d.parliament.mn/tusul/40e9e98f-543e-4580-9b00-195d0f263ec0" target="_blank" rel="noopener">Жагсаал, цуглаан хийх эрх чөлөөний тухай хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийн</a><a href="https://d.parliament.mn/tusul/40e9e98f-543e-4580-9b00-195d0f263ec0" target="_blank" rel="noopener"> төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн хуулийн төслүүд</a> /Засгийн газар 2025.01.24-ний өдөр өргөн мэдүүлсэн, хэлэлцэх эсэх, үргэлжилнэ/, Эрүүл мэндийн даатгалын үндэсний зөвлөлийн даатгуулагчийг төлөөлсөн гишүүнийг томилох, чөлөөлөх тухай асуудлыг хэлэлцэхийг хойшлуусан бол үдээс хойш 14:00 цагт болох Монгол Улс дахь хүний эрх, эрх чөлөөний байдлын талаарх 24 дэх илтгэлтэй танилцах асуудлаар эргэн хуралдахаар боллоо.

УИХ дахь Ардчилсан намын бүлэг үдээс өмнөх чуулганы нэгдсэн хуралдаанаас завсарлага авлаа

“Miss World-Mongolia” тэмцээний үндэсний ялагчаар шалгарч дэлхийн миссийн 72 дахь удаагийн тэмцээнд эх орноо төлөөлөн оролцох гэж буй Б.Эрдэнэсувдтай ярилцлаа. Тэрбээр өдгөө МУИС-д улс төр судлал болон хууль зүйн чиглэлээр суралцаж байгаа аж.
<hr />
-“Miss World-Mongo­lia” тэмцээний үндэсний ялагчаар шалгарч титмээ гардан авах үеийн сэтгэгдлээсээ хуваалцахгүй юу?
-Үндэсний ялагчаар шалгарч, титэм зүүх явцыг илэрхийлэхэд үг дутаж байна. Тухайн үед хоолой чичирч, үнэхээр их сандарч догдолсон. Ер нь л хүний мэдэрч болох бүх мэдрэмжийг тэр мөчүүдэд мэдэрсэн дээ.
-Та “Miss World-Mon­golia” тэмцээнд хэд дэх жилдээ оролцож байна вэ?
-Хоёр дахь удаагаа оролцож байна. Анх 2023 онд оролцож байсан. Тэмцээнд орохын тулд эхлээд анкет бөглөдөг. Эхний удаад ээж маань миний өмнөөс анкет бөглөчихсөн байсан.
Би ч түүнийг нь мэдээгүй байсан. Гэтэл ээж маань нэг өдөр “Хоёулаа нэг газар луу яваад ирье” гэхээр нь дагаад явтал “Miss World-Mongo­lia” тэмцээний ярилцлагын шалгаруулалт дээр очсон. Ингээд ярилцлагад орж, шилдэг хорийн нэгээр сонгогдож, сар гаруй хугацааны туршид бэлтгэгдсэн. Тус тэмцээнд ийн оролцож, “2nd Runner-Up” өргөмжлөл авсан. Энэ тэмцээнд оролцоно гэдэг тайзан дээр нэг л өдөр гараад дуусчихдаг юм биш. Харин энэ жил “Miss World” буюу Дэлхийн миссийн цаг хугацаа маш шахуу тавигдсан учраас үндэсний ялагчаа хурдан шалгаруулсан.
-Та хаана төрж, өссөн бэ. Аав, ээжээс хэдүүлээ вэ?
-Би Улаанбаатар хотод төрж өссөн. Аав, ээж маань хоёулаа Архангай аймгийн харьяатай хүмүүс байдаг. Аав маань Батцэнгэл сум, ээж маань Хайрхан суманд төрж өссөн. Аав маань улсын харцага цолтой Гэлэгжамцын Батбаяр гэж бөх хүн бий. Би нэг ах, хоёр эмэгтэй дүүтэй. Намайг титмээ гардаж аваад, тайзнаас буугаад иртэл хоёр дүү маань уйлчихсан зогсож байсан. Бид гурав эгч дүү гэхээсээ илүү нэг үеийнхэн юм шиг л байдаг.
<img decoding="async" src="https://interview.mn/uploads/posts/2025-04/c43a653e9a_togloomchid-zhzhgiyn-tuhay-3.png" alt="Miss World-Mongolia&quot; тэмцээний үндэсний ялагчаар Б.Эрдэнэсувд шалгарлаа » Interview" />
-Таны анхны тайз хаана байсан бэ. Тухайн үед танд ямар мэдрэмж төрж байв?
-Одоогоос долоон жилийн өмнө 15 настайдаа “Swarovski” брэндийн шинэ загварын танилцуулга Хүүхдийн зуугийн “Наран”-д болж байхад загвар өмсөж байсан. 15 настайдаа тайзан дээр гарна гэдэг миний хувьд маш том сорилт байсан. Хэдий өсгийтэй гуталтай мэргэжлийн алхдаг болсон ч тэр олон камер, хүмүүсийн дунд алхахад үнэхээр ер бусын санагдсан.
-Та МУИС-д улс төр судлал болон эрх зүйн чиглэлээр суралцдаг юм билээ. Энэ хос чиглэлийг сонгох болсон шалтгаан тань юу байв?
-Би арван жилдээ Нийгмийн ухааны хичээлдээ илүү дуртай байсан. Тэр үеэсээ л МУИС-д орох сонирхол байсан. МУИС бол миний хувьд хамгийн том сургууль. 2021 онд МУИС-д орохдоо Нийгмийн ухааны салбар сургуулийн Улс төр судлалын чиглэлийг сонгосон. Мөн МУИС-ийн Хууль зүйн сургуульд эрх зүйн чиглэлээр хоёрдугаар түвшинд суралцдаг. Улс төр судлалын хөтөлбөр судлаачийг бэлтгэдэг. Тиймээс нийгмийн аливаа асуудлыг аль талаас нь шийдвэрлэвэл хамгийн боломжтой вэ гэдэгт суралцдаг. Үүнийгээ хуультай хослуулбал зөв шийдвэр гаргахад суралцах юм болов уу гэж бодсоны үндсэн дээр энэ сонголтыг хийсэн.
-Та багадаа ямар мэргэжилтэй болно гэж боддог байсан бэ?
-Цагдаа, тэр дундаа мөрдөгч болохыг хүсдэг байсан. Энэ тухайгаа найзууддаа хэлэхээр “Чи яагаад эмч болдоггүй юм” гэдэг байлаа. Тухайн үед эмэгтэй хүүхдүүд эмч, эрэгтэй хүүхдүүд цагдаа болохыг мөрөөддөг байлаа шүү дээ. Гэхдээ цагдаагийн албыг эмэгтэй хүн хашихад жаахан хүнд юм шиг санагдаад цагдаагийн сургуульд ороогүй. Гэхдээ мөрөөдлөөсөө хэтэрхий хазайлгүй улс төр судлал болон хуулийн чиглэлээр суралцаж байгаа. Хэрэв ирээдүйд боломж нь гарч ирвэл мөрдөгч болно. Эсвэл өмгөөлөгч болох бодол бий. Би энэ оны зургадугаар сард сургуулиа төгсөнө. Үргэлжлүүлэн хууль, эрх зүйн чиглэлээрээ гурван жил сурна. Гэхдээ хугацаа байгаа учраас яаж өөрчлөгдөхийг хэлж мэдэхгүй байна.
-Тэмцээний бэлтгэлээ хэрхэн хангаж байна вэ. Сандрал хэр байна?
-Үндэсний ялагчаар шалгарсан долоо хоногтоо маш их сандарч байсан. Харин тэмцээнийхээ бэлтгэлд орж эхлэнгүүт сандрах зав гарахгүй байгаа. Өдөрт 4-5 цагийн нойр авч байгаа учраас жаахан ядарч байна. Нэг сарын хугацаанд бүх зүйлээ тултал нь бэлдэх шаардлагатай. Хамгийн эхэнд эх орноо болон өөрийгөө танилцуулсан видео явуулах ёстой. Дараа нь БНЭУ-д очоод хүмүүнлэгийн ажлын хүрээнд англи хэлээр илтгэл танилцуулна. Түүнчлэн авьяаслаг мисс, спортлог мисс, топ модель гээд маш олон номинаци байдаг. Эдгээр номинацид бүгдэд нь оролцох ёстой учраас өдөр бүр шахуу цагийн хуваариар, аль болох хичээлдээ сууж, бүхнийг зэрэг амжуулахыг хичээж байгаа. Тэнхимийн багш нар болон сургалтын албаныхан намайг маш сайн дэмжиж байгаа.
-Мэргэжлийн хүмүүс танд ямар зөвлөмж, зөвлөгөөг өгч байна вэ?
-Зөвхөн “Miss World” гэлтгүй, дэлхий даяар миссийн маш олон тэмцээн болж байдаг. Тэдгээрээс хамгийн том тэмцээн нь “Miss World” буюу Дэлхийн мисс. Энэ нь дэлхийн хэмжээний тэмцээн учраас бүх тивийн миссүүд оролцоно. Тэр ч утгаараа үндэстэн хоорондын ялгаа гардаг гэж сонссон. Тиймээс сэтгэл зүйгээ маш сайн бэлдэхийн сацуу хүний нутагт хэрхэн биеэ зөв авч явах вэ гэдэгт илүү анхаарч байгаа.
-“Miss World” тэмцээний үеэр өмсөх үндэсний хувцсыг тань ямар газар урлах вэ?
-Үндэсний хувцастай гараа гэж байдаг. Тэр нь финалийн өдөр буюу тавдугаар сарын 31-ний өдөр болдог. Тэрхүү гараан дээр 137 орны миссүүд хамтдаа нэг тайзан дээр гараад тавьсан хөгжмийн аян дээр нь үндэснийхээ онцлог бүхий хөдөлгөөнийг хийдэг. Би язгуур урлагийн төрөл болох монгол биелгээгээ хийх төлөвлөгөөтэй байгаа. Миний өмсөх үндэсний хувцсыг маань “O COUTURE” брэндийн хамт олон урлаж өгч байгаа.
-Таны өндөр хэд вэ. Багаасаа л ийм өндөр байсан уу?
-180 см өндөртэй. Багаасаа нуруулаг байсан. Гэхдээ багадаа мяраалаг, бондгор, хөдөлгөөнтэй, сахилгагүй хүүхэд байсан. Харин оюутан болоод л эмэгтэйлэг шинжиндээ орсон доо.
-“Miss World” буюу Дэлхийн мисс тэмцээн нь хүмүүнлэгийн үйлсэд дэлхий нийтийг уриалж байгаа шүү дээ. Энэ утга, агуулгыг таны зүгээс хэрхэн харж байна вэ?
-Эзэмшиж байгаа мэргэжил маань үүнд давуу тал болно гэж бодож байна. Бид хичээлүүдийнхээ хүрээнд байнга судалгаа хийдэг. Ингэхдээ Монгол төдийгүй дэлхийн бусад улс орнуудыг адил тэгш судалдаг. Дэлхийн аль өнцөг буланд ямар үйл явдал болж байна, тэдгээр улс орны нийгэм ямар байгаа вэ гэдгийг сайн судлах нь 137 орны миссүүдтэй хамт байхдаа хэнийг нь ч ялгаварлахгүйгээр харьцахад тустай юм болов уу гэж бодож байна.
-Таны ажил, амьдралдаа баримталдаг зарчим юу вэ?
-Миний өдөр тутамдаа баримталдаг зарчим эхлүүлсэн бол дуусгах. Хүнийг ялгаж харьцахгүй, бүх хүнтэй адил тэгш харьцахыг хичээж явдаг.
-Үеийнхэндээ болон мисс болно гэсэн мөрөөдөлтэй хүмүүст дайх үг байна уу?
-Ихэнх эмэгтэйчүүдэд мисс болох мөрөөдөл бий. Таныг мисс болохыг ойр тойрныхон тань зөвшөөрч ч болно, зөвшөөрөхгүй ч байж болно. Хэн нэгэн хүнээс ямар нэгэн шүүмж ирж болно. Гэхдээ тэр болгонд хугарч, нугараад байж болохгүй. Мөрөөдлөө сэтгэлдээ тээгээд явж байвал аяндаа болдог юм шиг санагддаг. Мисс хүн хүмүүнлэгийн элч, төлөөлөгч байдаг. Тиймээс нийтэд хүрэхийн тулд өөрөөсөө эхлэх хэрэгтэй. Би “Чи ёстой хэрэггүй, үнэхээр дэмий” гэсэн шүүмжийг толгой дахь үснээсээ их сонсож байсан. Тэр болгонд нь гомддог ч дуугүй өнгөрөөдөг. Би өөрөө үнэхээр их хүсч байсан учраас хүсэл мөрөөдөл минь унтраагүй юм болов уу гэж боддог. Бүх эмэгтэйчүүддээ хандаж хэлэхэд, хэзээ ч оройтохгүй, бас хэзээ ч эртдэхгүй шүү. Чин сэтгэлээсээ хүсч байгаа зүйлийнхээ төлөө тууштай яваарай гэдгийг хэлмээр байна.
-Шантрах үеэ хэрхэн даван туулдаг вэ. Хэр сэтгэлийн хаттай вэ?
-Би өөрийгөө сэтгэлийн хаттай гэж боддог. Гэхдээ хүмүүсээс сөрөг, муу үг сонсохоор шантарч, эргэлзээ төрдөг. Тэрнээс биш бүрэн унтраад, болих тухай бодож байсан удаагүй. Миний сэтгэл зүйг хамгийн их дэмждэг хүмүүс бол аав, ээж хоёроос минь гадна нагац эмээ минь. Тэр гуравтайгаа бүх зүйлээ ярьж, маш нээлттэй харилцдаг. Миний үеийнхэн, надаас дүү хүүхдүүд аав, ээжээсээ маш их зүйл нуудаг нь буруу санагддаг. Аав, ээж хоёр чинь алдаа гаргуулчихгүй юмсан гэсэн үүднээс хатуу үг хэлдэг болохоос чамайг унтраах гэж хэлдэггүй юм шүү.
-Аав, ээж тань таны энэ сонголт шийдвэрийг хэрхэн хүлээж авсан бэ?
-Аав маань намайг загварын салбарт ч, миссийн тэмцээнд ч оролцохыг маш их эсэргүүцдэг байсан. Сүүлд бодоход би өөрөө аавдаа ойлгуулж хэлээгүй юм билээ. Эрэгтэй хүн миссийн талаар судлаад байхгүй, ойлголт нь ч нимгэн шүү дээ. Тэгээд өөрөө тайлбарлах хэрэгтэй юм байна гэж бодоод аавдаа тайлбарлаж хэлсэн. Аав, ээж, эмээ гурав хэрвээ намайг нэг зүйлийг чин сэтгэлээсээ хүсч байгааг мэдэх юм бол 100 хувь дэмждэг, миний төлөө бүхнээ дайчилдаг. Би өнөөдрийг хүртэл аав, ээж хоёртоо “Баярлалаа” гэж ерөөсөө хэлж байгаагүй юм байна. Хэлэхээсээ ч ичээд байдаг юм. Нүүрэн дээр нь хэлж чадаагүй болохоор сониноор дамжуулан энэ нандин үгээ дайж сонин нь хэвлэгдсэний дараа аав, ээж хоёр дээрээ бариад очно оо. Харин “Хайртай шүү” гэж жаахан байхдаа хэлж байсан байх. Гэхдээ том болохын хэрээр бие даасан хүн шиг болох гээд ч тэр юм уу ичингүйрээд байдаг болчихсон.
-Дэлхийн мисст оролцоно гэдэг хожим дурсахад их сайхан дурсамж болон үлдэх байх?
-Тийм ээ. Ээж, аав хоёр маань 17, 19 настайдаа гэр бүл болсон. Ээж минь “Мисс болно” гэж мөрөөддөг байсан ч хүүхэд төрүүлээд мөрөөдөлдөө хүрч хараахан чадаагүй. Саяхан ээж маань надад “Ээж нь 50 нас нэлээн дөхчихлөө. Охиноороо их бахархаж байна. Дэлхийн мисст оролцоод амжилт үзүүлэх нь чухал биш. Монголоосоо сонгогдоод явж байгаа учраас маш том хариуцлага чамд оногдож байгаа. Ирээдүйд үр хүүхдүүд чинь “Манай эмээ Дэлхийн миссийн тавцан дээр гарч байсан” хэмээн ярьж чамаар бахархах болно” гэж хэлсэн. Энэ тухай бодохоор надад маш гоё санагддаг.
&nbsp;
Ө.АНХЗАЯА

Б.Эрдэнэсувд: Миний үеийнхэн, надаас дүү хүүхдүүд аав, ээжээсээ их зүйлийг нуудаг нь буруу санагддаг

<div class="xdj266r x11i5rnm xat24cr x1mh8g0r x1vvkbs x126k92a">
Сэлэнгэ аймгийн Цагааннуур суманд /2025.04.28/ гарсан ой, хээрийн гал түймрийг /2025.05.01/ 09:12 цагт цурманд орууллаа.
</div>
<div dir="auto">Түймрийг бүрэн унтраахаар Сэлэнгийн аймгийн Онцгой байдлын газрын Гал түймрийн хяналтын улсын ахлах байцаагч, хошууч Б.Бат-Эрдэнээр ахлуулсан онцгой байдлын газрын алба хаагчид, Цагааннуур, Түшиг сумын мэргэжлийн анги, Тариа бригадын иргэд ажиллаж байна. Хиймэл дагуулын зургаар урьдчилан байдлаар түймрийн улмаас 7 мянга гаруй га талбай шатсан байна.</div>
<div class="x11i5rnm xat24cr x1mh8g0r x1vvkbs xtlvy1s x126k92a">
Цаг уур орчны шинжилгээний газрын мэдээлснээр 2025 оны 5-р сарын 01-ний 08 цагийн байдлаар Сэлэнгэ аймгийн Ерөө, Цагааннуур, Зүүнбүрэн, Хушаат сумдын нутгаар: Үүлэрхэг, хур тунадас ороогүй, салхи хойноос 5-8 м/с, зарим үед 10-14 м/с хүрч ширүүсэж, агаарын температур +5&#8230;+7 градус дулаан байна.
Эх Сурвалж: ОБЕГ
</div>

Сэлэнгэ аймгийн Цагааннуур суманд гарсан ой, хээрийн гал түймрийг цурманд орууллаа

Шинжлэх ухааны доктор, профессор Л.Оюунтай ярилцлаа.
<hr />
-Татварын дарамт иргэд, аж ахуйн нэгжүүдийг туйлдуулж байна. Сонгуулиар нэг ч татвар нэмэхгүй гэж гарч ирсэн улстөрчдийн амлалт биелсэнгүй. Ард түмнээ амар тайван, сайхан амьдруулах ёстой парламентын гишүүд татвар бууруулах талаар ам нээхгүй байна. Эдийн засгийн өнөөгийн нөхцөл байдлыг та хэрхэн харж байна вэ?
-Татвар нэмэхгүйгээр татварын суурийг нэмэх нь зүйтэй.
НӨАТ гэдэг эдийн засгийн хэрэгслийг ашиглаад татварын суурийг нэмж болно. Улс оронд бүртгэл их чухал. Манай улсын мөнгө хаана явж хаанаас хаашаа орж, юунд зарцуулагдаж байгааг мэдэхэд НӨАТ-аар дамжуулж болно.
НӨАТ-ын үүрэг ерөөсөө бүртгэл. Бас дахиад бүртгэл. Мөнгөний бүртгэл. Мөнгөө хаана явааг мэдэхгүйгээр эдийн засгийг удирдах тухай яриад ч утгагүй. Нэг хэсэг нь НӨАТ-ын баримт гаргаад, нэг хэсэг нь гаргахгүй байна гэдэг бол байж болохгүй асуудал. Бүгдийг бүртгэлжүүлэх механизм хэрэглэхгүй ямар их удаж байна аа. Ер ойлгогдохгүй, тайлбарлагдахгүй юм энэ байна. Нэг жишээ байна. 100 айлын зах, бусад бүх зах дээр НӨАТ-гүй үнэ, НӨАТ-тай үнэ гэж хоёр үнэ байна. энэ байж болохгүй үзэгдэл. үүнээс болоод жижиг, дунд, бизнес эрхлэгчид асар их хохирдог. энэ мөнгөний урсгалыг бүртгэчихвэл эдийн засагт маш том асуудлууд шийдвэрлэгдэнэ. Мөнгөний шилжилтийн замаар яваад мөнгө хаанаас гараад, хаашаа очоод, юу бүтээгээд байгааг мэдэж авдаг. үүнийг хийж чадвал авлига, мөнгө угаах өөр юу байдаг юм бүх муу мөнгөнүүд байхгүй болно. Мөнгө бүртгэхгүй байх сонирхол хэнд байна гэдэг ч ойлгомжтой байна.
-Татвар бууруулах ямар боломжууд байгаа вэ?
-Татвар нэмлээ гээд ямар өөрчлөлт эдийн засагт гарч байна. Тэрийг мэдмээр байна. Төсвийн орлого нэмэгдэнэ гэнэ. энэ мэдээжийн асуудал. Тэгээд төсвийн орлого, төрийн мөнгө “уйлахгүй” юманд зарцуулагдана. Тэгэхээр миний хариулт бол татварыг сонгуулийнхаа амлалтын дагуу битгий нэмээч ээ гэж хэлнэ. Сонгуульд яагаад татвар нэмэхгүй гэж амладаг вэ гэхээр хүмүүсийн амьжиргаанд дарамт учирна гэдгийг мэдэж байгаа учраас тэгж амладаг. Тэгээд яагаад сонгогдсон хойноо татвар нэмээд байгаа юм бэ.
-Эдгээр татварыг бууруулснаар эдийн засагт ямар эерэг үр дүн гарах бол?
-Хүмүүсийн амьжиргаанд эерэг нөлөө үзүүлнэ. Ард түмэн хэрэгцээгээ хангана. хөгжинө, эрүүл сайхан амьдрахад зарцуулах мөнгөтэй болно.
-Удаан хугацаанд тогтвортой байсан ам.долларын ханш огцом өссөн. Бид валют олохын тулд юу хийх ёстой вэ?
-Ам.долларын урсгалыг Монгол руу татахын тулд экспортын барааг нэмэгдүүлэх л арга зам байдаг. Иймд засгийн газраас экспортыг дэмжих бодлогыг хэрэгжүүлэх, бараагаа экспортолдог аж ахуйн нэгжүүдээ санхүүжилт, татвар, хөнгөлөлт, чөлөөлөлт зэрэг эдийн засгийн хөшүүргүүдийг ашиглах хэрэгтэй. Маш бодитой дэмжлэг чухал. Аж ахуйн нэгжүүдийг бараагаа экспортод гаргах сонирхолтой болтол дэмжих хэрэгтэй.
-Инфляци яахаар байна. Яавал буурах вэ?
-Инфляци юунаас болж гарав гэдэг дээр шинжилгээ хийх, түүн дээр үндэслэн авах арга хэмжээгээ боловсруулах, хэрэглэх хэрэгтэй. Манайд сая инфляци өсөхөд цахилгааны үнийн өсөлт нөлөөлсөн. Зардлын инфляци гаргахгүй байх арга хэмжээг засгийн газар л авч чадна. Тэгэхээр засгийн газрын гаргаж байгаа инфляци гэж нэр өгвөл оновчтой болох байна. Эрэлтийн инфляци буюу хэрэгцээний эрэлт үүссэнээс үнэ өсч байвал улс орон хөгжиж байдаг. Өсч байгаа хэрэгцээг хангахын тулд үйлдвэрлэл, үйлчилгээ нэмэгдэж, өртөг үйлдвэрлэж байдаг. Энэ үед улс орон л хөгжинө.
-Цахилгаан, дулааны үнийн нэмэгдэл иргэдийн амьжиргаанд асар хүнд туслаа. Эрчим хүч 300 хувь нэмэгдсэн гэж байна. Ингэхэд энэ нэмэгдсэн мөнгөөр яг юу хийгээд байна вэ?
-Эрчим хүч 300 хувь нэмэгдсэн гэж байгаа. Цахилгааны үнийг өсгөснөөр орж ирсэн мөнгө хаана байна, тэр нэмэгдсэн мөнгөөр яг юу хийгээд байна вэ. Юу хийх ёстой вэ гэдгийг тодруулмаар байна. Үүнийг засгийн газар тайлагнах хэрэгтэй. Болж өгвөл яаралтай сонсгол хиймээр байна. Монгол Улсын эрчим хүчний хангамжийн өнөөгийн байдал ба түүний аюулгүй байдлыг бэхжүүлэхтэй холбогдсон зарим асуудлыг энд хөндөж байгаа юм. Тиймээс энэ асуудлыг шийдвэрлэхийн тулд, өөрөөр хэлбэл гал алдахгүйн тулд цахилгааны үнийг нэмсэн гэж бид ойлгож байгаа. Үнэхээр энэ асуудлыг шийдвэрлэх гэж байгаа бол тэсээд л гарна. Гэхдээ эрчим хүчний асуудлыг шийдвэрлэхийн тулд тэр ачааллыг ард түмэнд үүрүүлж шийддэг нь буруу. Засгийн газар үүнийг хариуцаад явах байсан. Энэ үйлдвэрлэл улсын өмчит үйлдвэр шүү дээ. Цахилгаан үйлдвэрлэл нь орчин үеийн нийгмийн амьдрал, үйл ажиллагааны амин сүнс болох учраас эрчмийн хангамжийн аюулгүй байдал улс орны үндэсний аюулгүй байдлын нэн чухал бүрэлдэхүүн хэсэгт зүй ёсоор багтдаг байна. Иймээс цахилгаан эрчим хүч бол стратегийн ач холбогдолтой үйлчилгээ. Эрчим хүчний хангамжийн аюулгүй байдал алдагдсанаас хүмүүс олон тоогоор өвчлөх, нас барах, үйлдвэрлэл, үйлчилгээ хаагдах, томоохон хот суурин, бүхэл бүтэн бүс нутгийн иргэдийн ажил, амьдралын хэвийн горим алдагдах, нийгэмд тогтворгүй байдал үүсэх, эдгээр гамшиг үндэсний шинж чанартай болж, хүрээгээ тэлэх гэх мэт аюултай байдаг байна. Манайд цахилгаан эрчим хүчний асуудлыг шийдсэнээр утаа, агаарын бохирдол, хөрсний бохирдлын асуудал шийдэгдэнэ. Тэгээд тэр цугларсан мөнгөний зориулалт юу байсан, ямар асуудал шийдвэрлэх гэж цахилгааны үнийг нэмсэн, одоо хэдэн төгрөг цугласан, тэр мөнгө хаана байна гэж асуумаар, тайлан тавиулмаар байна. Өмнө нь байсан алдагдлаа нөхөж байна гэж хариулах байх. Дахиад хэлье. засгийн газар тэр алдагдлыг нөхөх, эрчим хүчний үйлдвэрлэлийг хариуцах ёстой.
-Ирэх өвлөөс дулааны үнийн нэмэгдэл хэрэгжиж эхэлнэ. Тэр үед бараа бүтээгдэхүүний үнэ дагаад өснө. Цахилгааны үнийн нэмэгдэл, татварын дарамтаас болж аж ахуйн нэгжүүд хаалгаа ар араасаа барьж байна. Нэмээд дулааны үнэ өсчихөөр Монголд амьдрахын аргагүй болох нь ээ дээ?
-Засгийн газар дулааны үнэ нэмэх үндэслэлээ маш тодорхой ард түмэнд ойлгуулах хэрэгтэй. Мэдээлэл их чухал байна. Бид хардаж байна. Хардах бүрэн үндэслэл байна.
-НДШ, НӨАТ, татварын дарамт Монголд бизнес эрхлэх боломжуудыг устгаж байна. НДШ, НӨАТ-ыг бууруулах ямар шийдэл байж болох вэ?
-Татвар нь эргээд татвар төлөгчдөд үйлчилж байвал хүмүүс ойлгоно. Тийм үр дагавар гарахгүй, харагдахгүй болохоор татвар өсөх нь хүмүүст дарамт болоод байна. Татварын мөнгө уйлахгүй гээд хамаагүй зараад байна. Нийгмийн сайн сайхан, ард түмний амьдралыг дээшлүүлэх талаар хийж байгаа үйлдлүүдээ мэдээлж байх хэрэгтэй. Татвараар засгийн газар нийгмийн хэрэгцээг хангах эх үүсвэрээ бүрдүүлдэг. Засгийн газраас хийж бай гаа зүйлээ тайлбарлаж танилцуулж байх нь хүндэтгэл шүү дээ. Хэлээд байхад чихгүй толгойлоод дуугүй байгаад байна гэдэг бол үл тоомсорлол болно. Сэтгүүлч нар л үүний хойноос хөөцөлдөж, асуудлыг босгож, тайлбарлаж ажиллах юм. Тэдний үүрэг нь ч байх. Өөр хэн ч энэ тал дээр санаачилгатай ажиллахгүй л байна л даа. энд бие даасан институци ажиллах ёстой. НДШ иргэдэд нэлээд ач холбогдолтой. Тэтгэвэрт гарахдаа хэрэглэнэ, гэнэт ажлаас халагдах юм уу гарахад ажилгүйдлийн тэтгэлэг гурван сар авчихна, зээл авахад орлоготой гэдгийг нь батална. Ажил олгогчдод дарамт болж байдаг. Үгүйсгэхгүй. Олон улсын туршлагаар Солонгос улсын жишээнээс харахад, хүмүүс нь тогтвор суурьшилтай ажилладаг компанийн төлөх НДШ-ийг бууруулж, харин ажилчид нь тогтдоггүй газрын НДШ-ийг нэмж байдаг юм билээ. НДШ-ийн эдийн засгийн үүрэг энэ л дээ. Ажилчид нь тогтвортой ажиллаж байвал цалинтай, орлоготой байна. Засгийн газрын ачаалал хөнгөрнө. эсрэгээрээ ажилчидаа халаад, тогтоодоггүй компани засгийн газрын үүргийг хуваалцаад хүмүүс ажилгүй болоход хэрэглэх мөнгийг бүрдүүлэлцэж байх хэрэгтэй гэсэн утга энд явж байна. Японд хүмүүс нэг компанид насаараа ажилладаг тог толцоо мөн энэ утгаар тайлбарлагдана. Аливаа эдийн засгийн арга хэмжээний үлдээх үр дагаврыг ёсоор нь байлгах механизм манайд байхгүй учраас иргэд татварын нэмэлтийг дарамт гэж ойлгоод байна. Бүр энгийнээр хэлбэл, татвар нэмэгдээд ард иргэдийн амьжиргааг сайжруулаад байвал татварыг бараг дуртайяа төлнө. Татвар нэмэгдсэний хэрээр, төлснийхөө хэрээр төрөөс үйлчилгээ авдаг, тав тухтай орчинд, цэцэрлэгтэй, сургуультай хороололд амьдардаг болчихвол татвар нэмж болно. үгүй тохиолдолд дарамт болно. Татвар байхгүй бол улс оронд юу болох вэ гэвэл НДШ, НӨАТ-ын нийгэм эдийн засгийн мөн чанарыг хүмүүс ойлгох хэрэгтэй. Энэ талаар суралцах л хэрэгтэй байна.
Эх сурвалж: “Өдрийн сонин”

Хайх