ХБНГУ-ын үйлдвэрчний эвлэл ажил хаялт зарласнаас III сарын 10-ны өдрийн Улаанбаатар-Франкфурт чиглэлийн нислэг цуцлагдсан гэж МИАТ-ээс мэдэгдлээ.Тодруулбал, ХБНГУ-ын “VERDI” үйлдвэрчний эвлэлээс энэ сарын 10-ны өдөр ажил хаялт зарласан бөгөөд Франкфурт нисэх буудал ажил хаялтын улмаас тухайн өдрийн нислэгүүдийг хүлээж авах боломжгүй болсныг мэдээлжээ.
<blockquote>Энэ өдөр тус нисэх буудалд нийт 1170 нислэгээр 150.000 зорчигч үйлчлүүлэхээр төлөвлөгдсөн ч нисэх буудлын газрын үйлчилгээ хариуцсан Фрапорт компанийн зүгээс харилцагч үйлчлүүлэгчдэд яаралтай мэдээлэл хүргэж, нислэгүүдийг цуцлах, зорчигчдыг нисэх буудал руу ирүүлэлгүйгээр зохицуулалт хийхийг анхааруулсан байна.</blockquote>
Тиймээс гуравдугаар сарын 10-ны өдрийн МИАТ ТӨХК -ийн ОМ137/ОМ138 аяллын дугаартай Улаанбаатар-Франкфурт-Улаанбаатар чиглэлийн нислэг цуцлагдаж байгааг МИАТ-ээс мэдэгдлээ.  Мөн тухайн өдөр ОМ137/ОМ138 аяллын дугаартай нислэгээр зорчихоор төлөвлөсөн үйлчлүүлэгчид тийз худалдан авсан борлуулалтын төвдөө хандахыг хүссэн байна.

Энэ сарын 10-ны өдрийн Улаанбаатар-Франкфурт чиглэлийн нислэг цуцлагдав DNN.mn

Хэнтий аймгийн Дадал, Сүхбаатар аймгийн Асгат суманд өчигдөр гарсан хээрийн түймэрт урьдчилсан байдлаар 45 600 га талбай өртсөн байна.
Цаг уурын байгууллагын ирүүлсэн мэдээгээр өнөөдөр говь, тал хээрийн нутгаар секундэд 18-20 метр, зарим үед секундэд 24 метр хүрч ширүүсэж, шороон шуурга шуурах тул цогтой халуун үнс нурмаа ил задгай асгахгүй байх, татсан тамхины ишээ бүрэн унтраах зэргээр түймрийн аюулаас урьдчилан сэргийлэхийг онцгойлон анхааруулж байна.
<div class="clear"></div>
<div class="clear"></div>
<div class="clearfix"></div>

Хээрийн түймэрт урьдчилсан байдлаар 45600 га талбай өртжээ DNN.mn

Европын төв банкны бодлогын уулзалтын үр дүнд банкны удирдлагууд гол хүүгээ дараалан 5 дахь удаагаа бууруулжээ.
Ирэх 7 хоногийн лхагва гарагт хэрэгжиж эхлэх шийдвэрээр бүсийн орнуудын жишиг хүү 0.25 хувиар буурч, 2.5 хувьд хүрч буй юм байна.
“Эдийн засгийн ихэнх үзүүлэлтүүд инфляцыг тогтмол хугацаанд манай банкны дунд хугацааны зорилтот 2 орчим хувьтай тэнцэхээр байгааг харуулж байна” хэмээн албан мэдэгдэлдээ өгүүлжээ.
Европын төв банк пүрэв гарагт хийсэн хуралдаанаараа мөн евро бүсийн эдийн засгийн өсөлтийг энэ онд 0.9 хувь байна хэмээн өмнөх төсөөллөө бууруулсан байна.
12-р сард гаргасан таамаглалаар энэ нь 1.1 хувь байсан байна.
Шинэ төсөөлөл нь экспорт багасч, зарим талаараа худалдааны бодлогын тодорхойгүй байдал өндөр байгаагаас үүдэлтэй гэж албаныхан тайлбарлажээ.
“Тарифын өсөлт, болзошгүй хариу арга хэмжээнээс үүдэн бий болсон тодорхойгүй байдал болон суларсан итгэл үнэмшил нь хөрөнгө оруулалт, хэрэглээний шийдвэр, ажил эрхлэлт, ажилд авах болон бусад бүх зүйлийг сааруулж байна” гэж Европын Төв банкны Ерөнхийлөгч Кристин Лагард хэвлэлийн хурлын үеэр мэдэгдсэн байна.

Европын төв банк бодлогын хүүгээ бууруулжээ DNN.mn

Өнөөдөр буюу энэ сарын 8-нд нутгийн баруун хэсгээр, 9-нд нутгийн хойд хэсгээр, 10-нд нутгийн баруун хагаст, 11-нд нутгийн зүүн хагаст нойтон цас, цас орж, цасан шуурга шуурч, нутгийн өмнөд хэсгээр шороон шуурга шуурна.
Иймд зам, даваа гүвээнд үзэгдэх орчин хязгаарлагдаж, халтиргаа гулгаа, мөстөлт үүсэхийг Цаг уур, орчны шинжилгээний газраас онцгойлон анхаарууллаа.
2025 оны гуравдугаар сарын 9-13-ныг хүртэлх цаг агаарын урьдчилсан төлөв танилцуулж байна.
Энэ сарын 9-нд баруун болон зүүн аймгуудын нутгийн хойд хэсэг, төвийн аймгуудын ихэнх нутгаар, 10-нд баруун аймгуудын ихэнх нутаг, төвийн аймгуудын нутгийн баруун хэсэг, зүүн аймгуудын нутгийн зарим газраар, 11-нд баруун аймгуудын нутгийн зүүн хэсэг, төв болон зүүн аймгуудын ихэнх нутаг, говийн аймгуудын нутгийн хойд болон зүүн хэсгээр, 12-нд баруун аймгуудын нутгийн хойд хэсэг, төвийн аймгуудын нутгийн зарим газар, говийн аймгуудын нутгийн зүүн хэсэг, зүүн аймгуудын ихэнх нутгаар нойтон цас, цас орж, цасан шуурга шуурна.
Салхи ихэнх хугацаанд секундэд 6-11 метр, 9-нд говь, тал, хээрийн нутгаар, 10-11-нд ихэнх нутгаар, 12-нд нутгийн зарим газраар секундэд 15-17 метр хүрч ширүүсэж, шороон шуурга шуурна. Увс нуур болон Дархадын хотгор, Завхан голын эх, Хүрэнбэлчир орчим, Идэр, Тэс голын хөндийгөөр шөнөдөө -25-30 градус, өдөртөө -12-17 градус, Монгол-Алтай, Хангай, Хөвсгөл, Хэнтийн уулархаг нутаг, Эг, Үүр, Ерөө, Тэрэлж голын хөндийгөөр шөнөдөө -18&#8230;-23 градус, өдөртөө -7-12 градус, говийн бүс нутгийн өмнөд хэсэг, цас багатай газраар шөнөдөө -3-8 градус хүйтэн, өдөртөө +4+9 градус дулаан, бусад нутгаар шөнөдөө -9-14 градус хүйтэн, өдөртөө -2+3 градус дулаан байна.
Энэ сарын 11-нд нутгийн хойд хэсгээр бага зэрэг хүйтэрнэ.

Ойрын өдрүүдэд цасан болон шороон шуургатай байхыг анхааруулав DNN.mn

Монголчууд Чингис хаан Үндэсний музейг зорин ирж, Их хааны өргөө дэх Эзэн Богд Чингис хааны хөшөө, Хааны Хасбуу Алтан тамга, Их шүтээн Цагаан тугандаа хүндэтгэл үзүүлж байна.
&nbsp;
Музей нь хүүхэд багачуудын хөгжилд чухал үүрэг гүйцэтгэхийн зэрэгцээ түүх, урлаг, шинжлэх ухаан, соёлын ертөнцтэй танилцах өргөн боломжийг олгодог төдийгүй музейн орчин нь хүүхдийн харааны болон хүрэлцэх мэдрэмжид хүрч ой санамжийг нь сайжруулдаг.
Монголчуудын төрт ёсны уламжлал, түүх соёлын дурсгалт зүйл, уран зохиол, урлагийн бүтээлээр хүүхэд, залуучуудад үндэсний бахархал эх оронч үзлийг төлөвшүүлэх зорилгоор зохион байгуулж буй музейн нээлттэй өдрүүд арга хэмжээ энэ сарын 13-ныг дуустал үргэлжилнэ гэж Чингис хаан Үндэсний музейгээс мэдээллээ.

Музейн нээлттэй өдрүүд гуравдугаар сарын 13-ныг дуустал үргэлжилнэ DNN.mn

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүх Бүгд Найрамдах Чех Улсын Ерөнхийлөгч Петр Павелын урилгаар 2025 оны 03 дугаар сарын 09-12-ны өдрүүдэд тус улсад төрийн айлчлал хийхээр эх орноосоо мордлоо.
Энэ төрийн айлчлал хоёр улсын хооронд дипломат харилцаа тогтоосны 75 жилийн ойн хүрээнд, Монгол Улсын төрийн тэргүүний түвшинд Бүгд Найрамдах Чех Улсад 10 жилийн дараа болж байгаа юм.
Айлчлалын үеэр хоёр улсын төрийн тэргүүн ганцаарчилсан уулзалт, албан ёсны хэлэлцээ хийж, хэвлэл мэдээллийн байгууллагуудын төлөөлөлд мэдээлэл өгнө.
Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхэд Бүгд Найрамдах Чех Улсын Сенатын танхим болон Төлөөлөгчдийн танхимын дарга, Ерөнхий сайд нар бараалхана.
Талууд уламжлалт, найрсаг харилцааны түвшнийг ахиулж, боловсрол, байгаль орчин, хөдөө аж ахуй, спорт, хууль эрх зүй зэрэг чиглэлээр Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр болон байгууллага хоорондын хамтын ажиллагааны баримт бичгүүдэд гарын үсэг зурахаар төлөвлөж байна.
Дипломат харилцаа тогтоосны 75 жилийн ойг тохиолдуулан Прага хотноо Морин хуур найрал хөгжим тоглолтоо сонирхуулж, бизнес форум зохион байгуулах юм.
Мөн хоёр улсын төрийн тэргүүний ивээл дор Чехийн Үндэсний музейд “Чингис хаан” олон улсын үзэсгэлэнг нээж, нийтэд толилуулна.
Монголын талаас 1999 онд Ерөнхийлөгч Н.Багабанди, 2015 онд Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж, Чехийн талаас 2006 онд Ерөнхийлөгч Вацлав Клаус, 2016 онд Ерөнхийлөгч Милош Земан /АСЕМ/ харилцан айлчилж байжээ.

Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх Бүгд Найрамдах Чех Улсад төрийн айлчлал хийхээр мордлоо DNN.mn

Монголчуудын уламжлалт сар шинийн баярын өдрүүдээр цагдаагийн байгууллагад бүртгэгдсэн хэрэг, зөрчлийн талаар ЦЕГ-ын Урьдчилан сэргийлэх албаны Хэвлэл мэдээлэл, олон нийттэй харилцах хэлтсийн чиглэлийн ахлах мэргэжилтэн, цагдаагийн хошууч С.Баярбилэгтэй ярилцлаа.
<hr />
-Баярын өдрүүдэд хэчнээн хэрэг, зөрчил цагдаагийн байгууллагад бүртгэгдэв. Ихэвчлэн ямар төрлийн хэрэг, зөрчил гарсан бэ?
-Цагдаагийн байгууллагад баяр, амралтын өдрүүдэд нийт 10573 дуудлага мэдээлэл бүртгэгдсэнээс 476 нь гэмт хэргийн шинжтэй, 3915 нь зөрчлийн шинжтэй дуудлага мэдээлэл байгаа юм. Мөн зам тээврийн осолтой холбоотой 2107 дуудлага мэдээлэл бүртгэгдсэн байна. Сар шинийн баярын өдрүүдэд зам тээврийн ослын улмаас нийслэлд нэг, орон нутагт 10 иргэн амь насаа алдаж, 41 хүн бэртэж гэмтсэн. Энэ жилийн тухайд өнгөрсөн онтой харьцуулбал зам тээврийн ослын улмаас нас барсан хүний тоо найман нэгжээр, ослын улмаас гэмтэж бэртсэн хүний тоо 18 нэгжээр өссөн байна. Энэ нь баяр, амралтын өдрүүд урт үргэлжилсэнтэй холбоотой гэж нэг талаасаа үзэж байна.
Баяр амралтын өдрүүдэд гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдсэн, бусдын амгалан тайван байдал алдагдуулсан, танхайрсан зэрэг зөрчил гаргасан 877 иргэнийг эрүүлжүүлсэн. Тэдний 794 нь эрэгтэй, 83 нь эмэгтэй байв. Цагдаагийн байгууллага баяр, амралтын өдрүүдэд гарч байгаа гэмт хэрэг зөрчилд дүн шинжилгээ хийж, үүнтэйгээ уялдуулан ирэх жил энэ төрлийн гэмт хэрэг, зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх олон талт ажил, арга хэмжээг зохион байгуулж ажилладаг. Хамгийн гол нь иргэд олон нийт хариуцлагатай байх нь учирч болох аливаа эрсдлээс урьдчилан сэргийлэх хамгийн зөв арга юм.
-Согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодсон хэдэн тохиолдол гарсан бэ?
-Баяр, амралтын өдрүүдэд цагдаагийн байгууллагаас зам тээврийн ослоос урьдчилан сэргийлэх, энэ төрлийн гэмт хэрэг зөрчилтэй тэмцэх чиглэлээр алба хаагчид хяналт шалгалтын ажиллагааг улсын хэмжээнд зохион байгуулж ажилладаг. Энэхүү хяналт шалгалтаар согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодсон гэх 299 зөрчлийг илрүүлээд, хуульд заасан үндэслэл журмын дагуу шалгалтын ажиллагааг явуулж байна.
Энэ өдрүүдэд зарим аймгуудын нутгаар цасан шуурга шуурч, үзэгдэх орчин хязгаарлагдмал болсон нь зам тээврийн осол гарах шалтгаан нөхцөл мөн боловч нөгөөтэйгүүр жолоочийн хариуцлагын асуудал юм. Орон нутаг руу зорчихдоо хөдөлгөөний аюулгүй байдлыг сахиж, хурд хэтрүүлэхгүй явах ёстойг жолооч нар бүгд мэддэг боловч дагаж мөрдөх, хэрэгжүүлэхдээ хайнга хандах нь бий.
-Дундговь аймагт нэгэн иргэн автомашины копутны хэсэгт бусдыг хэвтүүлэн бичлэг хийж явахдаа унагааж, амь насыг нь хохироосон, мөн архины хордлогын улмаас нэг иргэн амиа алдсан гэсэн мэдээлэл байсан. Энэ талаар дэлгэрүүлэхгүй юу?
-Иргэдийн хайхрамжгүй, хариуцлагагүй байдлын улмаас бусдын эд хөрөнгө, эрүүл мэнд, амь нас хохирсон харамсалтай хэргүүд гарсан. Тухайлбал, Дундговь аймгийн нутаг дэвсгэрт нэгэн иргэн согтуурсан үедээ автомашины копутны хэсэгт бусдыг хэвтүүлэн бичлэг хийж явахдаа унагааж, амь насыг нь хохироосон байж болзошгүй хэрэгт шалгалтын ажиллагааг явуулж байна. Иргэн та согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үедээ жолооны хүрдний ард бүү суугаарай. Таны ухаан санаа аль хэдийнэ жолоодлогоо алдсан байхад жолооны хүрд таны хяналтад байх боломжгүй байдаг юм шүү.
Мөн Булган аймгийн “Сумын эмнэлэгт эрэгтэй хүн архины хордлоготой хэвтэн эмчлүүлж байгаад нас барсан” гэх дуудлага, мэдээлэл өнгөрсөн сарын 28-ны өдөр цагдаагийн байгууллагад бүртгэгдсэн. Дуудлага, мэдээллийн дагуу шалгалтын ажиллагаа явуулахад 56 настай, эрэгтэй “Н” нь дөрвөн хоног дараалан согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэж, архины хордлого гэх оношоор хэвтэн эмчлүүлж байгаад нас барсан нь тогтоогдсон.
-Хулгайн гэмт хэргийн нөхцөл байдал ямар байв? 
-Сар шинийн баяр, амралттай холбоотойгоор хулгайлах төрлийн гэмт хэрэг нэлээдгүй бүртгэгддэг. Сар шинийн баяр болохоос өмнө бусдын эд хөрөнгийг хулгайлах, тэр дундаа иргэдийн баяр ёслолтой холбогдуулж бэлтгэсэн бууз, ууц, идээ цагаа, хувцас хунарыг нь хулгайлах гэмт хэрэг нэмэгдэх хандлагатай байдаг. Цагдаагийн байгууллагаас энэ асуудалд анхаарал хандуулж, хяналт шалгалтаа эрчимжүүлэх, мөн гэмт хэрэг түгээмэл гардаг хэсгүүдэд эргүүл, хяналт шалгалтыг эрчимжүүлэх зэрэг олон талт ажил арга хэмжээг зохион байгуулдаг. Баяр болохоос өмнө эд зүйлээ, бууз баншаа алдсан айл өрх яаж сайхан шинэлж чадах билээ дээ. Тэгэхээр энэ төрлийн хэрэг зөрчил нь жижиг мэт боловч хор хохирол ихтэй байдаг. Мөн энэ хэргийн шалтгаан нөхцөлийг тодруулахад иргэдээс өөрсдөөс нь шалтгаалсан байх нь ч бий.
-Удахгүй Март-8, цэргийн баяр болно. Энэ үеэр ямар хэрэг, зөрчил түгээмэл гардаг вэ?
-Иргэд нэг үеэ бодоход баяр ёслолыг харьцангуй соёлтой, ахуйн хүрээнд тэмдэглэн өнгөрүүлдэг болсон. Гэхдээ архи согтууруулах ундааны зүйлийн хэт хэрэглээнээс үүдэн бусдын эрх чөлөөнд халдах, эрүүл мэнд, амь насанд нь хохирол учруулах, эд зүйлээ алдах, осгож эд эрхтэн, амь насаараа хохирох зэрэг гэмт хэрэг энэ үеэр илүү их бүртгэгддэг. Ялангуяа архи, согтууруулах ундаа хэрэглэсэн үедээ бусдын эрх чөлөөнд халдсан тохиолдол дийлэнх хувийг нь эзэлдэг.
Ө.АНХЗАЯА

Цагдаагийн хошууч С.Баярбилэг: Иргэд нэг үеэ бодоход баярыг соёлтой тэмдэглэдэг болсон DNN.mn

Эдийн засагч Т.Лут-Очиртой ярилцлаа.
<hr />
-Трампын Азитай харилцах бодлого Хятадыг тогтоон барих, хумих чиглэлд үргэлжлэн хэрэгжиж байна. Энэ нь хоёр орны хоорондын “худалдааны дайн”-ыг улам гааруулах нь ойлгомжтой. Эндээс ярилцаж эхлэх үү?
-Трамп 2017-2021 онд анх Ерөнхийлөгч болонгуутаа Хятадтай худалдааны дайн эхлүүлсэн. Энэ нь Хятад, Америкийн худалдааны алдагдлыг бууруулах бодлого байсан. Хятадын бараанд өндөр хэмжээний тариф тогтоосноор хариу хориг арга хэмжээнд орсон. Яг үнэндээ Америкт худалдааны дайнаас хожсон зүйл бага. Энэ удаа Трамп “Америкийг дахин агуу гүрэн болгоно” гэж дахин Ерөнхийлөгчөөр сонгогдсон. Мэдээж хэрэг хүмүүст популист уриа сайхан санагдсан байх. Яагаад гэхээр Америк улс дэлхийн II дайны дараахь шиг олон улсад нөлөөтэй, хүчирхэг байна гэсэн нь хүмүүст их таалагдсан учраас сонгосон байх. Ер нь Трамп гарч ирээд, маш хурдацтай өөрчлөлтүүд хийж байна.
-Энэ талаар жаахан дэлгэрэнгүй ярихгүй юу? 
-Тухайлбал, Засгийн газарт нь сонгогдож буй хүмүүсийг харвал мэдлэг, ур чадвар, туршлага гэхээсээ илүү Трампад хэр их үнэнч вэ гэдэг шалгуураар хүмүүсээ сонгосон. Төрийн нарийн бичгийн дарга нь байна.
Хамгийн их хэл ам дагуулсан нь Батлан хамгаалахын сайд Пит Хэгсет өөрөө цэргийн стратегич цэрэг дайны туршлага гэхээсээ илүү “Fox news”-ийн сэтгүүлч байсан гэдэг намтартай хүн. Цэрэгт алба хааж байсан болохоос цэргийн тактик боловсруулах, удирдах ур чадвар байхгүй. Яг тэрэн шиг Трамп өөрт нь итгэдэг, өөрийнх нь санаачилсан үйл хэргийг үг дуугүй биелүүлдэг хүмүүсийг л өндөр албанд томилж байна. Трампын энэ бодлого дэлхийн II дайны дараахь шиг Америкийг хүчирхэг болгоно гэсэн зорилго руу чиглээд байна. Ерөөсөө Америк дотроо бүгдийг үйлдвэрлэдэг болох ёстой. Өөрөөр хэлбэл, Америкт дотроо үйлдвэрлэсэн, тухайлбал америк автомашиныг хэрэглэдэг байхыг хүсээд байх шиг байна.
-Түрүүн та дэлхийн II дайны дараахь үе гэлээ. Одоо улс орнуудын эдийн засаг, худалдааг тэр үетэй харьцуулбал тэс өөр түвшинд хүрсэн шүү дээ?
-Тийм ээ. Тэрнээс хойш олон улсын харилцаа, эдийн засаг болон худалдааны харилцаа маш их өөрчлөгдсөн. Глобальчлал дэлхийн хэмжээнд сүүлийн 30-аад жил маш эрчимтэй явсан. Одоо Мексик, Канад, БНХАУ Америкийн худалдааны 50 хувийг эзэлдэг, ер нь чөлөөт худалдаа шахуу явж байсан. Трамп түрүүнд Ерөнхийлөгч байх үедээ Умард Америкийн чөлөөт худалдааны гэрээ NAFTA-г өөрчилсөн. Түүнд Америкийн гаралтай бараа бүтээгдэхүүнүүдийг хамгаалах заалтууд орж ирсэн. Энийгээ дагаад шинэчлэх гээд байна л даа. Мөн маш өндөр хувийн татвар ногдуулахаар яриад байна. Мексик, Канад улс Америкт эрчим хүч, бараа, хүнс, хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүн, машин техник нийлүүлдэг. Гэтэл түүнд 25 хувийн татвар ногдуулахаар болсон. Мөн Хятад улсын бараанд 10 хувийн татвар гэдэг маш том нөлөө болно.
-Үйлдвэрлэлийн гинжин хэлхээг харвал ямар байдалтай байна вэ? 
-Чөлөөт худалдаагаар маш их бараа материал нааш цааш нь солилцдог болсон. Жишээлбэл, Америкийн машины үйлдвэр Мексик рүү нүүсэн гэдэг боловч Америкт үйлдвэрлэсэн мотор, дамжуулах эд ангийг Мексик рүү гаргаад, Мексик тэндээ угсраад, буцаагаад Америк руу гаргадаг. Энэ харилцаа өөрөө дэлхийн худалдаанд маш их комплекс болчихсон. Өөрөөр хэлбэл, Калифорнид барааны дизайныг гаргаад, түүнийг нь Хятадад захиалж хийлгээд, дараа нь бүр гуравдагч, дөрөвдөгч оронд худалддаг. Түүний дараа зургаадагч орны иргэд тэнд очиж худалдаа хийж, гэр лүүгээ авч явдаг гээд манай дэлхийн худалдаа маш их комплекс болчихсон үед ХХ зууны эхэн үеийн протекционист бодлого явуулж, түүнийхээ хүчээр Америк буцаад аж үйлдвэрлэгч орон болно гэдэг бүтэлгүй санагдаад байгаа юм.
-Яагаад. Боломжгүй гэж үү? 
-Америк өөрөө эдийн засгийн бүтээмж талаасаа, түүхий эдийн нийлүүлэлт, үйлдвэрлэлийн гинжин хэлхээ талаасаа олноор нь, бөөнөөр нь үйлдвэрлэх давуу талаа алдчихсан. Одоо хамгийн сайн, бүхнийг үйлдвэрлэж чадаж байгаа улс бол БНХАУ болсон. Хятад бол ямар ч бараа бүтээгдэхүүнийг бусдаас хамгийн хямд өртгөөр үйлдвэрлэж чаддаг. Хамгийн гол нь бүтээмжээ нэмэгдүүлж чадсан. Өөрөөр хэлбэл, Хятадад үйлдвэрлэж байгаа улс бараа бүтээгдэхүүн бусдаас хамаагүй хямд, хамгийн бага өртгөөр, хүний хүчин зүйлийн бага нөлөөтэй байна. Нэг ойлголтын алдаа байгаад байдаг. Одоо Хятад улс хэдийнэ хямд ажиллах хүчний, бага цалинтай газар биш болсон. Гэтэл Хятад бараа бүтээгдэхүүнийг бусдаас илүү хямд үйлдвэрлэж чадаад байгаа юм. Яагаад чадаж байна вэ гэхээр ерөөсөө бүтээмжээ нэмэгдүүлсэн. Робот машиныг ажиллуулсан. Нэг хүний гаргаж байгаа бүтээгдэхүүн, чадвар дээшилсэн. Гэтэл Энэтхэг, Зүүн Өмнөд Азийн орнууд хүний хүчээр, хямд цалингаар бөөнөөр нь бараа бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг. Тиймээс Хятадыг Энэтхэгтэй зүйрлэх аргагүй өөр болчихсон байна.
-Хятад, Америкийн худалдааны дайны нөлөө Монгол Улсад ямар байдлаар нөлөөлнө гэж та бодож байна вэ? 
-Америк, Хятадын бараа бүтээгдэхүүнд татвар ногдуулчихаар Мексик, Канад зэрэг орнууд бусад оронтой худалдаа хийх, худалдааны түнш болох чиглэл рүү орж байна. Мөн хариу арга хэмжээ авч байна. Тэгэхээр Америк болон эдгээр орнуудын хоорондын худалдаа мэдээж хэрэг буурах нь. Барааны үнэ өсч таарна. Бидний хувьд үйлдвэрлэгч орон биш, худалдан авагч орон. Тэгэхээр бидэнд ирж буй бараа бүтээгдэхүүний үнэ мэдээж хэрэг өсөх нь ойлгомжтой. Мөн Хятад улсын үйлдвэрлэлийн хэмжээ буураад эхэлбэл нөлөөлнө. Жишээлбэл, Хятадын гангийн үйлдвэрлэлд маш өндөр татвар ногдуулж байгаа шүү дээ. Гангийн, машины үйлдвэрлэл хамгийн эмзэг асуудал болж байна. Европын холбоо, Америк Хятадын машины үйлдвэрлэлд өндөр татвар ногдуулах нь ойлгомжтой, ногдуулж ч байна. Хятадын гангийн үйлдвэрлэлийн хэрэглээ буураад ирэхээр манай экспортын хамгийн гол бүтээгдэхүүн коксжих нүүрсний хэрэглээ дагаад буурна. Тэгэхээр бидний гаргаж байгаа хэмжээ буурна гэхээр бидэнд л хүнд тусна.
-Нүүрсний үнэ, биржийн борлуулалт буурсан үзүүлэлттэй. Хятадын тал ямар үнэ хэлнэ түүгээр нүүрсээ худалдан борлуулна гэж сайд нар хэлж байна. Тэгэхээр улсын төсөвт тодотгол хийх зайлшгүй шаардлага гарч байна уу? 
-Мэдээж хэрэг. Бид 2025 оныхоо төсвийг батлахдаа маш өөдрөг төсөөлсөн. 130 ам.доллараар 83 сая тонн гаргана гэж тооцоолсон. 2024 онд гаргасан хэмжээнд гаргана, үнэ буурахгүй гэж үзсэн. Гэтэл нүүрсний үнэ хэдийнэ буурчихсан. Хятадын талаас нүүрс худалдаж авах хэмжээ хоёр дахин буурсан байна. Тэгэхээр улсын төсөвт татвараар ордог болон Эрдэнэс Таван толгойн борлуулалтын орлогоор ордог дүн буурна. Тэгэхээр яалт ч үгүй төсвийн тодотголоо ярьж л таарах байх. Улсын төсөв сүүлийн гурван жилд хоёр дахин тэлсэн. Энэ бол дандаа өөдрөг төсөөлсний үр дүн.
Д.ЭРДЭНЭТУЯА

Хайх