Монгол хэл бичгийн шалгалтын дүн оноог  Боловсролын үнэлгээний төвөөс олон нийтэд зарласан. 2025 оны Монгол хэл бичгийн шалгалтад нийт 83374 шалгуулагч хамрагдсанаас 70410 нь шалгалтад тэнцсэн. Үүнээс 121 нь шалгуулагч  800 оноо авчээ.
Харин 12964 сурагч буюу нийт шалгуулагчдын 15.5 хувь нь шалгалтад тэнцээгүй гэдгийг Боловсролын үнэлгээний төвөөс танилцууллаа. Энэ жилийн хувьд 12 дугаар ангийн сурагчдаас гадна 10, 11 дүгээр ангийн сурагчид Монгол хэл бичгийн шалгалтыг өгөх боломжтой болсноороо онцлог болсон.
Тус төвөөс мэдээлж буйгаар шалгалтын босго онооны болзол хангаагүй бол арванхоёрдугаар сард дахин өгөх боломжтой аж. Харин шалгалтын дүн оноотой сана нийлэхгүй байгаа бол тавдугаар сарын 9-13-ны өдрүүдэд Боловсролын үнэлгээний төвд хандан өргөдөл гарган өөрийн шалгалтын материалтайгаа танилцах боломжтой.
Өргөдлийг ШУТИС-ийн Т байрны хоёр давхрын 207 тоот танхимд ажлын цагаар хүлээн авах агаад шалгалтын хариу гарсантай холбоотойгоор бямба, ням гарагт 9-18 цагт ажиллах юм байна.
&nbsp;

Монгол хэл бичгийн шалгалтад 121 нь шалгуулагч 800 оноо авчээ

Умайн хүзүүн хорт хавдраар жилд 160 гаруй хүн нас барж байна

Умайн хүзүүн хорт хавдраар жилд 160 гаруй хүн нас барж байна

Олон улсын хөл бөмбөгийн холбооны (ФИФА) Зөвлөлөөс эмэгтэйчүүдийн хөл бөмбөгийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнд /ДАШТ/ оролцох багийн тоог 32-оос 48 болгон нэмэгдүүлэх шийдвэр гаргасан тухай тус байгууллагын хэвлэлийн алба мэдээлжээ.
Шинэ системийг 2031 оноос хэрэгжүүлж эхлэх бөгөөд 48 баг оролцох эмэгтэйчүүдийн хөл бөмбөгийн анхны ДАШТ Хойд Америкт болно. Харин 2027 онд Бразилд зохион байгуулах тэмцээнд 32 баг оролцоно.
2031 оны тэмцээнд 48 багийг 12 хэсэгт хуваан өрсөлдүүлэх бөгөөд тоглолтын нийт тоо 64-өөс 104 болж нэмэгдэх ажээ.

Эмэгтэйчүүдийн хөл бөмбөгийн ДАШТ-д 48 баг оролцоно

Тавдугаар сарын 12-16-ны өдрүүдэд нөөцийн махны өргөтгөсөн худалдааг зохион байгуулах хуваарийг танилцуулж байна. Энэ үеэр 9 дүүргийн 31 байршилд хонины махыг гулуузаар, 1 кг нь 11800 төгрөгөөр худалдана.
<img decoding="async" class="graf-image" src="https://cdn-images-1.medium.com/max/1200/1*5ZH5W-YIgQjKjtgSrqgcUA.jpeg" data-image-id="1*5ZH5W-YIgQjKjtgSrqgcUA.jpeg" data-width="1600" data-height="900" data-delayed-src="https://cdn-images-1.medium.com/max/1200/1*5ZH5W-YIgQjKjtgSrqgcUA.jpeg" />
<img decoding="async" class="graf-image" src="https://cdn-images-1.medium.com/max/1200/1*f4R1GoyOXoCdM7gdj15E3A.jpeg" data-image-id="1*f4R1GoyOXoCdM7gdj15E3A.jpeg" data-width="1600" data-height="900" data-delayed-src="https://cdn-images-1.medium.com/max/1200/1*f4R1GoyOXoCdM7gdj15E3A.jpeg" />
<img decoding="async" class="graf-image" src="https://cdn-images-1.medium.com/max/1200/1*aw3tn2yUV7rZ6Z-yNS9Cyg.jpeg" data-image-id="1*aw3tn2yUV7rZ6Z-yNS9Cyg.jpeg" data-width="1600" data-height="900" data-delayed-src="https://cdn-images-1.medium.com/max/1200/1*aw3tn2yUV7rZ6Z-yNS9Cyg.jpeg" />
<img decoding="async" class="graf-image" src="https://cdn-images-1.medium.com/max/1200/1*mJ82cba0zSTIRUXt4fusfw.jpeg" data-image-id="1*mJ82cba0zSTIRUXt4fusfw.jpeg" data-width="1600" data-height="900" data-delayed-src="https://cdn-images-1.medium.com/max/1200/1*mJ82cba0zSTIRUXt4fusfw.jpeg" />
<img decoding="async" class="graf-image" src="https://cdn-images-1.medium.com/max/1200/1*re8dM5PUKzQj_ulQGMdOxA.jpeg" data-image-id="1*re8dM5PUKzQj_ulQGMdOxA.jpeg" data-width="1600" data-height="900" data-delayed-src="https://cdn-images-1.medium.com/max/1200/1*re8dM5PUKzQj_ulQGMdOxA.jpeg" />

Нөөцийн махны өргөтгөсөн худалдаа зохион байгуулах байршлууд

Үндэсний үйлдвэрлэгч &#8220;Арвайн Үндэс&#8221; ХХК-ийн нэрэмжит Монгол Улсын арслан цолны хүндэтгэл Улс, аймаг, цэргийн алдар цолтой хүчит 128 бөхийн уламжлалт барилдаан өнөөдөр  13:00 цагт Монгол Бөхийн Өргөөнд болно.

Монгол Улсын арслан цолны хүндэтгэлийн барилдаан болно

Сэлэнгэ аймгийн Хүдэр суманд энэ сарын 9-нд гарсан түймэр, Булган аймгийн Баян-Агт суманд өнөөдөр буюу 10-нд гарсан ойн түймрийг цурманд оруулж, бүрэн унтраахаар ажиллаж байна.
Мөн Сэлэнгэ аймгийн Ерөө, Түшиг, Хэнтий аймгийн Норовлин суманд гарсан ойн түймрүүдийг унтраах ажиллагаа үргэлжилж байна. Ихэнх нутгаар хуурайшилт өндөр, түймэр гарах эрсдэл их байгаа тул иргэн бүрийг түймрийн аюулаас сэрэмжтэй байхыг анхааруулж байна.

Сэлэнгэ аймгийн Хүдэр суманд гарсан ойн түймрийг цурманд орууллаа

Монгол Улсын Соёлын гавьяат зүтгэлтэн, зохиолч, яруу найрагч Дамбийн Дашдондовтой ярилцлаа.
<hr />
-Та бол Говь-Алтай аймгийн уугуул зохиолч. Нутаг усныхаа тухай эхлээд ярих уу? 
-Би бол Говь-Алтай аймгийн Халиун сумын уугуул. Хар-Азаргын эх нуруу, Хантайширын эх нуруудын хооронд оршдог нутаг юм. Хар-Азаргын нуруу бол эртний Чингис хааны хүлгийг тэнд онголж тавьснаас ингэж нэрлэсэн тухай домог байдаг. Ууландаа битүү шугуй мод, бугатай бол говиороо заг, тэмээтэй хангай говь хосолсон нутаг. Домог дээр говь, буга хоёр нэгнээ хардаггүй гэдэг. Харин тэнд бол нэгнээ хардаг юм. Хүүхэд байхдаа хонь хариулж, морин дэл дээр өссөн, өвөлдөө тэмээний хоёр бөхний дунд унаа жанчуулж явлаа.
-Та Эрдэнэтэд багшаар томилогдож ажиллаж байсан, Эрдэнэтийн анхдагчдын нэг гэсэн. Анх хэзээ ирж байв? 
-Алтай хотын Нэгдүгээр сургуулийг төгсөөд, МУИС-ийн физикийн ангид элсэж ороод, тэндээ 1970 оноос эхлээд таван жил сурсан юм. Тухайн үед эх орны өнцөг булан бүрээс Эрдэнэт рүү хүмүүс очиж, Эрдэнэтийн их бүтээн байгуулалтыг байгуулна гээд явж байлаа. Тэгэхэд би ч ялгаагүй яамны томилолтоор физикч, физикийн багш гэдэг мэргэжилтэйгээр Эрдэнэтийн сургууль руу очиж байсан. Тэгэхэд Эрдэнэтэд ганцхан байшин байлаа. Миний ажиллах сургууль юм болов уу гээд сураглатал үгүй байлаа. Харин хоёр барилгын суурь тавигдаж ганц хоёр үе өрлөг хийгдээд, дээр нь хүмүүс яралзтал ажиллаж байж билээ. Тэр барилгын нэг нь манай сургууль байсан юм билээ. Хоёрхон сарын хугацаанд барьчихдаг юм байх даа гээд гайхаж байлаа. Тэгсэн есдүгээр сарын 1 гэхэд барилгын нэг хэсэг нь баригдчихсан, хичээлдээ орох болтол будаг нь нойтон гээд гадаа зүлгэн дээр хичээлээ хийж байлаа. Маргаашаас нь барилга руугаа орж байсан юмдаг. Ингэж ажлын гараа маань физикийн багшаар эхлээд, хичээлийн эрхлэгч, захирал зэрэг ажлыг хийж байлаа. Боловсролын байгууллагад 15 жил ажилласан.
&nbsp;
-Физикийн багшаар олон жил ажилласан байна. Гэтэл тэс ондоо уран зохиолын салбар луу хэрхэн орсон нь сонирхолтой санагдлаа. Энэ тухайгаа дурсвал? 
-Дунд сургуульд байхдаа шүлэг унших, хөгжим сонсох, зураг зурах сонирхолтой байсан юм. Багадаа дандаа л чулуун дээр зураг зурж явдаг байсан. Манай нутгийн байгаль их сайхан. Нэг даваан дээр гараад харахад нэг өөр, дахиад явахад өөр харагдаад явчихна. Тийм учраас онгодыг минь хөглөж өгдөг байсан болов уу. Анх 1967 онд &#8220;Алтайн хөгжил&#8221; сонинд шүлэг маань гарч байлаа. Тэгэхэд чухам л их баярлаж байсан сан. Гэхдээ тэр ямар юмных нь шүлэг байх вэ. Толгой холбосон магтаал, байгалийн дүрслэл маягийн шүлэг л байсан. Физикийн анги төгссөн болохоор шүлэг зохиох зав олдохгүй, дунд сургуульд байхдаа л бага зэрэг сонирхдог байлаа. Тухайн үед хичээлээр хүүхдийг хүмүүжүүлэх гэдэг ойлголт байсан. Янз бүрийн хүмүүжлийн ажлаас эхлээд хүүхдүүдийн хооронд уралдаан тэмцээн зохиох, дуулах дуу, унших шүлэг гээд толгой холбодог хэрэгцээ маань тэнд хэрэг болж байгаа юм. Тэгээд анх удаа &#8220;Шоолно шүү&#8221; гээд дууны үгээ 1976 онд бичсэн юм. Тэгсэн манай сургуульд Орос хэлний Б.Пэрэнлэй гээд багш байлаа. Тэр багш маань төгөлдөр хуур, баян хуур их сайхан тоглодог байсан болохоор энэ шүлэгт чинь ая хийе гээд, анхны дуу маань төрж байлаа. Эхлээд хүүхдийн дуу бичээд дараа нь иргэний, ахуй түшиглэсэн шүлгүүд бичдэг, тэр шүлгүүд маань ганц нэг сонинд гардаг байлаа. 1983 онд анх удаа &#8220;Худаг дээр&#8221; шүлэг маань &#8220;Утга зохиол&#8221; сонинд гарсан. Тэр шүлгээ би анх удаа шүлэг гэж тоосон юм.
-Таны бүтээлээс олон түмэнд хамгийн их хүрсэн нь &#8220;Эндүүрмээр гэнээ би ээжтэйгээ&#8221; дуу шүү дээ. Энэ дууныхаа түүхээс хуваалцахгүй юу? 
-Дууны шүлгийн хувьд дуучид, хөгжмийн зохиолчдын хүсэлтээр голдуу бичдэг. Миний дууны урын санд 300-гаад дуу бий. Эрдэнэтэд ажиллаж байх үед хөтлөгчийн үг, концерт нээх үг, ийм дуу хэрэгтэй боллоо, ийм шүлэглэсэн юм хэрэгтэй боллоо гэхээрээ хүмүүс дандаа л над руу ханддаг байлаа. Тэр болгонд нь би бичээд өгдөг байв. Ингэсээр өөрийн мэдэлгүй нэлээн хэдэн дууны шүлэг бичсэн байсан. Монголын үндэсний радиогийн санд миний 50 гаруй дуу бий. Тэр дуунуудаас олон түмэнд хүрсэн нь гэвэл МУГЖ Н.Чулуунхүү бид хоёрын бүтээл &#8220;Цайныхаа дээжийг тандаа барья даа, Цамцны чинь товчийг бөхлөөд өгье дөө&#8221; гээд дуулдаг, &#8220;Ханийн тэнгэр&#8221; , мөн Б.Бямбабаяр бид хоёрын &#8220;Эндүүрмээр гэнээ би ээжтэйгээ&#8221; гээд дуу байна. Энэ дууны шүлгийг 1990 он хавьцаа бичиж байсан. Ижийгээ санан бэтгэрсэндээ “Эндүүрмээр гэнээ би ээжтэйгээ” дууны шүлгээ бичиж билээ. Ээж маань намайг долоотой байхад бурхан болсон болохоор ээжийгээ санадаг, мөрөөддөг байсан. Ээжийн тухай 20-иод дуу бий. 1990 онд &#8220;Эрдэнэс&#8221; сонины эрхлэгчээр томилогдоод, ийш тийшээ явах боломж нээгдсэн. Тухайн үед Багшийн дээдийн зүүн талд байдаг Хөгжим бүжгийн сургуульд ажилладаг эмэгтэй надад дууны үг бичиж өгөөч гээд захиалга өгсөн байсан юм. Тэгээд дууны үгийг өгөх гээд ортол үүдэнд нь миний шавь бололтой нэг охин &#8220;Багш аа, та хаа хүрч яваа юм&#8221; гэхээр нь &#8220;Дэнсмаад дууны үг өгөх гээд явж байна&#8221; гэтэл &#8220;Энд олон хөгжмийн зохиолч байдаг юм. Та тэдэнтэй уулзаад яваач&#8221; гээд намайг дагуулж орсон юм. Ортол Б.Бямбабаяр, С.Мөнхбат, Ё.Сүхбаатар гурав сууж байлаа. Тэр гуравтай хөөрөлдөж байтал &#8220;Та өнөөх ээжийн тухай шүлгээ унш&#8221; гэж байна. Тэгэхээр нь би &#8220;Эндүүрмээр гэнээ би ээжтэйгээ&#8221; шүлгээ унштал Б.Бямбабаяр &#8220;Та хоёр дараа нь дуу хийгээрэй, би эгч нартай, эгч нар маань ч ээжтэй минь адилхан. Би энэ шүлэгт ая хийлээ&#8221; гээд авсан юм. Тэгээд л радиогоор тэр дуу маань цацагдаж байсан түүхтэй.
-Та &#8220;Зохист гүн&#8221; нэртэй эрхин сонетуудаар дагнасан бүтээл гаргасан. Энэ бүтээл Монголын яруу найрагт шинэлэг болсон байх? 
-Тийм ээ, Монголын яруу найрагт шинэлэг болсон гэж үздэг. Учир нь эрхин сонет бичсэн хүн Монголд хуруу дарам байдаг. Тэгээд ч эрхин сонетуудаар дагнан гарсан ном гараагүй байсан. Сонетын хамгийн ярвигтай хэлбэр нь эрхин сонет л доо. &#8220;Алс дэргэд&#8221; ном минь сонетын бүх хэлбэрийг багтааж сонетоор дагнасан ном учраас мөн л Монголдоо анхных нь. Сонет бол мартахын аргагүй, дэлхий дахинаа сонгодог хэв шинжээ олсон шүлгийн онцгой хэлбэр. Анх Италийн яруу найрагч Франческо Пэтрарка сонет хэмээх шүлгийн хэлбэрийг бий болгосон.
-Та “Болор цом” яруу найргийн наадамд хэзээ анх орж байв? 
-1988 оны “Болор цом”-оос өмнөх наадмууд дандаа хотод, нэрд гарсан найрагчдын дунд зохиогддог байсан. 1988 онд анх удаа орон нутгаас яруу найрагчдын шүлгийг шалгаруулж аваад, гурван найрагчийг сонгож авсан. Тэр гуравт нь Дундговиос До.Цэнджав, Хөтөлөөс Банзрагчийн Энхтуяа, Эрдэнэтээс би шалгараад орж байсан юм. Тэр жил Тангадын Галсан гуайн &#8220;Жирмийн сүлжээ&#8221; шүлэг түрүүлж байлаа. Оролцсон найрагчид гэвэл Ш.Сүрэнжав, С.Дашдооров, Б.Лхагвасүрэн, С.Оюун гээд дандаа нэрд гарсан зохиолчид байлаа. Миний өмнө Ц.Чимэддорж &#8220;Сэлбэ&#8221; гэдэг шүлгээ тайзны өмнүүр уран гоё уншаад л дуусгав. Дараа нь намайг дуудав аа. Би чинь өвдөг чичрээд, их л сандарч билээ. Тэгэхэд би &#8220;Гуурст хонгор&#8221; гээд шүлгээ уншиж байсан юм. Энэ шүлгийн түүх нь гэвэл, нэгдлийн адууг нядалгаанд туусан юм байна. Буутай цэргүүд алдахгүй гээд хашаалж. Тэгсэн нэг үрээ хоёр метр хашаан дээгүүр гараад давхисан байгаа юм. Тэгээд араас нь хөөгөөд гүйцэхгүй болохоор нь буудаад унагаачихаж. Тэгсэн чинь сугандаа гуурстай үрээ байж таарсан байгаа юм. Тухайн үед орон даяар л харуусал болж байсан. Би өөрөө малчны хүүхэд болохоор жигтэйхэн харамсаад, &#8220;Гуурст хонгор&#8221; гэдэг шүлэг бичиж байсан. Тухайн үед Утга зохиол сонинд гарч байлаа. 1994 онд &#8220;Холын унаа&#8221; гээд анхны номоо гаргаж байлаа. Одоогоор бие даасан 20 ном гаргасан байна.
Г.БАЛГАРМАА
&nbsp;

Д.Дашдондов: Ижийгээ санан бэтгэрсэндээ “Эндүүрмээр  гэнээ би ээжтэйгээ” дууны шүлгээ бичиж билээ

Цөмийн физикийн судалгааны төвийн эрдэм шинжилгээний ажилтан Т.Жамъянсүрэнтэй ураны үр ашгийн талаар ярилцлаа.
<hr />
-Цөмийн эрчим хүчийг нүүрсээр ажилладаг манай цахилгаан станцтай харьцуулахад ямар давуу талтай вэ. Ураны хуваагдлаас хэр их энерги ялгардаг вэ? 
-Бид өдөр тутамдаа эрчим хүч болон дулаан хэрэглэдэг хэдий ч үүнийг гаргаж авдаг манай станцууд бараг зуун хувь нүүрс түлдэг. Үүнээс улбаалан агаарын бохирдол, утаа нэн тэргүүний шийдвэрлэх ёстой асуудал байсаар байна. Тэгвэл энергийн эх үүсвэрийн хувьд ураны хуваагдлаас ялгарах энерги нь нүүрстэй харьцуулахад хэд дахин өндөр ба агаарт хүлэмжийн хий, утаа бараг ялгаруулдаггүй гэж хэлж болно. Ураныг олборлоод цөмийн түлш болгон үйлдвэрлэсний дараа цөмийн реактор буюу энерги гарган авах төхөөрөмжид ашигладаг. Тэнд цөмийн хуваагдах урвал буюу цөмийн гинжин урвал явагдана. Энэ урвалаас үүссэн энергийг нь ашиглаад эрчим хүч, дулаан үйлдвэрлэх боломжтой. Гэхдээ уран олборлоод шууд эрчим хүч, дулаан үйлдвэрлэх станцад хэрэглэнэ гэж ойлгож болохгүй. Манай орны хувьд эхний ээлжинд уран олборлоно. Уран олборлох ажиллагаа Монгол Улсад шар нунтаг хүртэл явагдах юм. Үүний дараа шар нунтгийг баяжуулах, цөмийн түлш үйлдвэрлэх боломжтой дэлхийн цөөн хэдэн орнуудад очно. Өөрөөр хэлбэл, тэдгээр орнууд цөмийн реакторт ашиглагдах цөмийн түлш болгон үйлдвэрлэнэ гэсэн үг. Үүний дараа цөмийн эрчим хүчний реакторын голомтод хэрэглэгдэх түлш болоод зах зээлд гарах юм. Манай орны хувьд олборлолт хийнэ гэдэг нь шууд эрчим хүч үйлдвэрлээд, эсвэл дулаанд ашиглана гэсэн үг биш шүү.
&nbsp;
-Сүүлийн үед хүмүүс ураны гэрээг эсэргүүцэж жагсаал цуглаан хийж байна. Уран үнэхээр айх зүйл мөн үү?
-Юуны өмнө аливаа улс оронд эрчим хүч гэдэг маш өргөн хүрээтэй асуудал гэдгийг онцолъё. Эрчим хүчний бие даасан байдлаасаа хамаараад тухайн орны аюулгүй байдал, эдийн засаг гэх мэт асуудлууд хөндөгддөг. Эрчим хүчнийхээ хэрэглээг ямар эх үүсвэрээс гаралтайгаар нь ангилбал ихэвчлэн нүүрсний цахилгаан станцынх байна. Тэгэхээр эрчим хүчний аюулгүй, бие даасан байдлаа хангахын тулд аль болох олон эх үүсвэртэй байх шаардлагатай. Үүний нэг сонголт нь цөмийн эрчим хүч юм.
Ерөнхийдөө уран эсэргүүцсэн жагсаал, цуглааныг харвал уран олборлоход хэрэглэгдэж байгаа хүхрийн хүчил болон технологитой холбоотой асуудлуудад төвлөрч буй нь анзаарагдсан. Аливаа зүйлийг хэрэглэхдээ тодорхой стандарт, дүрэм, журмын хүрээнд хэрэглэх ёстой. Үүний тулд судлаачид, эрдэмтэд, мэргэжилтэн гэх мэт мэргэжлийн хүмүүс байдаг. Мөн бидэнд бодит жишээ болохуйц олон туршилт, судалгаануудыг амжилттай гүйцэтгэсэн орнууд ч бий. Аливаа зүйлийг байх ёстой хэмжээнээс нь хэтрүүлэн хэрэглэвэл сөрөг нөлөө үзүүлж болно. Үүнийг бол үгүйсгэхгүй. Ямар ч зүйл давуу болон сул талтай. Мэргэжилтнүүдийн хувьд аль болох сөрөг нөлөөг нь хамгийн бага хэмжээнд барьж ажиллахыг хичээдэг. Гол нь стандарт, дүрэм журам, технологийн аюулгүй байдлаа чанарын өндөр түвшинд мөрдөх юм бол аливаа шинэ технологийг ашиглаад үр ашгийг нь хүртэх боломж өргөн байна. Тиймээс учрыг нь ойлгохгүйгээр айж, сандрахын оронд шинжлэх ухаанчаар хандах хэрэгтэй. Өөр орнуудын туршлага, жишээ бүгд байна шүү дээ. Ер нь бол одоо ашиглагдах гэж байгаа ураны олборлолттой холбоотой туршилтуудын үр дүн дээр үндэслээд Засгийн газраас саяхан гэрээгээ байгуулсан. Үүнийг хүн бүр мэдэж байгаа байх. Мэдээж шинжлэх ухааны үндэслэл, баримт нотолгоо, дата судалгаан дээр тулгуурлаад энэ шийдвэр гарсан. Түүнээс биш ямар нэгэн таамаглал төдий зүйлд үндэслэж шийдвэр гараагүй нь тодорхой.
-Тэгвэл ураны олборлолт ямар үр ашигтай вэ?
-Манай орон уул уурхайд суурилсан эдийн засагтай учраас энэ төвлөрлийг жаахан ч гэсэн задлах, эсвэл үүнд дэмжлэг үзүүлэх, гадаад валютын орлого нэмэгдэх гээд давуу талууд бий. Технологи, хэрэглээ талаасаа гэвэл мэдээж шинэ технологи нэвтэрч эхэлнэ. Мөн тухайн технологи дээр ажиллах хүний нөөц буюу ажлын байр, судлаачдын чадвар, чадамж өсдөг. Үүнийгээ дагаад мэргэжлийн хяналт, аюулгүй байдал, ажиллах орчны шинэ дүрэм журам гээд олон зүйл шинээр бий болно. Нэг ёсондоо шинэчлэл, сайжруулалт хийгдэнэ гэсэн үг. Уран олборлох технологийг Канад, Австрали, БНХАУ гээд өндөр хөгжилтэй орнууд ихэвчлэн ашигладаг. Ерөнхийдөө технологийн давуу талыг ашигласнаар судалгааны түвшин, ажлын байрны хүртээмж, эдийн засгийн үр ашиг илүү өсдөг гэдгийг эдгээр орны өнөөгийн дүр зураг бидэнд харуулж байна шүү дээ. Тиймээс ураны тухайд бол аль болох бидэнд хэрэгцээтэй гэдэг талаас нь мөн шинжлэх ухааны өнцгөөс харах хэрэгтэй. Сая хэлсэн орнуудад хэрэглэж байгаа технологийг манай улс хэрэглэнэ гэдэг бол бидэнд ч давуу тал үүснэ гэсэн үг. Газар доорх ашигт малтмалыг дэлхийн зах зээл дээр эрэлттэй байгаа энэ цаг үед олборлон ашиглавал манай орны нийгэм эдийн засагт үнэхээр үр өгөөжтэй. Цаашдаа технологи илүү хөгжихийн хэрээр ураныг ашиглаж дулаан, эрчим хүч үйлдвэрлэхээс өөр технологи руу ч шилжих боломжтой. Магадгүй ирээдүйд дэлхийн зах зээл дээр ураны үнэлгээ буурч болно. Үүнийг дагаад манай оронд орж ирэх ашиг одоо байгаагаас хэд дахин буурахыг ч үгүйсгэхгүй.
-Ураны технологийг ашигласнаар бидэнд ямар давуу тал үүсэх вэ? 
-Цөмийн технологи дээр суурилсан учраас аж үйлдвэр, хөдөө аж ахуй гээд ерөнхийдөө цөмийн шинжлэх ухаантай холбоотой хэрэглээнүүдэд илүү нэвтэрнэ. Одоогоор энэ шинэ технологийг хүн амд хэрэгтэй эмчилгээ, оношилгоо гэх мэт эрүүл мэндийн салбарт ч нэвтрүүлэн хэрэглэж байна. Тиймээс технологийн болон дээр дурдсанчлан эдийн засгийн давуу талууд бий. Жишээлбэл, бидний хамгийн сайн мэдэх орнуудын нэг Казахстан байна. Энэ улсын хувьд дэлхийн уран олборлолтын дийлэнх хэсгийг олборлоод бусад орнуудад нийлүүлдэг. Үүний үр дүнд Казахстаны эдийн засаг сүүлийн 10-15 жилийн хугацаанд огцом өссөн. Хүн амын худалдан авах чадвар, дотоодын нийт бүтээгдэхүүний хэмжээ бол үнэхээр бодитой сайжирсан. Өнгөрсөн жилээс Казахстанд цөмийн эрчим хүчний эх үүсвэртэй болох судалгаа хийгдэж, ард түмнээсээ санал асуулга авлаа. Ард түмнийх нь дийлэнх хувь нь дэмжсэн үзүүлэлттэй байсан. Хэрэв энэ улс өөрийн гэсэн цөмийн эрчим хүчний станцтай болчих юм бол ногоон эрчим хүчний эх үүсвэртэй болно гэсэн үг. Ингээд Казахстан дараагийн алхам руугаа орчихсон явж байх жишээтэй. Цөмийн эрчим хүчийг үйлдвэрлэж байгаа тухайн реактор гэдэг байгууламж хамгийн сүүлийн үеийн технологиудыг ашиглаж, аюулгүй баталгаатай, тогтвортой, урт хугацаанд ажиллах давуу талуудтай учраас Казахстаны хувьд ийм өндөр технологийг эзэмшдэг орон боллоо гэсэн үг. Магадгүй бид эрчим хүчнийхээ нэг эх үүсвэрийг цөмийн эрчим хүч болговол өөрсдөө бүрэн бие даан эрчим хүчээ үйлдвэрлээд явна. Энэ бол үндэсний аюулгүй байдал, эрчим хүчний тогтвортой байдалд маш том нөлөө үзүүлнэ гэдгийг ойлгох хэрэгтэй. Харин ураны тухай шинжлэх ухааны, мэргэжлийн хүмүүсийн хийсэн судалгаа, шинжилгээг уншиж танилцахгүйгээр шууд эсэргүүцэж, айж сандарна гэдэгт ямар ч үндэслэл алга.
А.Даваадулам
&nbsp;

Цөмийн технологич Т.Жамъянсүрэн: Ураны тухай судлаачдын хийсэн судалгаа, шинжилгээтэй танилцахгүйгээр шууд эсэргүүцэж, айж сандарна гэдэгт ямар ч үндэслэл алга

Хайх