Иргэдийн эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах эрхийг хангах, мал амьтны гаралтай гоц халдварт өвчин тархах, улс, нийслэлийн хөрөнгө оруулалтаар хийсэн ногоон байгууламж, тохижилт бүтээн байгуулалтын ажил, нийтийн эзэмшлийн эд хөрөнгөд хохирол учруулахаас урьдчилан сэргийлж, авто замын осол аваар гарах зэрэг нөхцөлийг бууруулах зорилтын хүрээнд нийслэлийн Засаг даргын 01/6957 дугаар албан бичиг, хотын Ерөнхий менежерийн аравдугаар сарын 29-ний А/161 дүгээр удирдамжийн дагуу нийслэлийн мал аж ахуй эрхлэхийг хориглосон бүсээс мал гаргах нэгдсэн арга хэмжээг зохион байгуулж буй. Энэ хүрээнд холбогдох албаныхнаас мэдээлэл тодрууллаа.
Нийслэлийн Хүнс, хөдөө аж ахуйн газрын дарга Н.Отгонбаяр “Энэ онд нийслэлийн мал аж ахуй эрхлэхийг хориглосон бүсээс нийт 214 айлын 8495 малыг нүүлгэсэн. Одоогийн байдлаар 157 айлын 3300 мал нийслэлийн хориглосон бүсэд байна. Мөн давхардсан тоогоор нийслэлийн хориглосон бүсэд 12500 мал орж ирсэн. Нийт 145 иргэнд 145 сая төгрөгийн торгууль ногдуулсан. Өвөлжилтийн байдал хүндэрсэнтэй холбоотойгоор нийслэлийн хориглосон бүс рүү адуу ихээр орж ирж байна. Үүний зэрэгцээ замын арчилгаанд цацагдаж буй давсанд хужирссан мал хотын төв рүү нэвтэрч байна. Иймд иргэдийн эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрах эрхийг хангах, мал амьтны гаралтай гоц халдварт өвчин тархахаас сэргийлж нийслэлийн мал аж ахуй эрхлэхийг хориглосон бүсээс малаа гаргахыг уриалж байна” гэлээ.
<img decoding="async" src="https://ulaanbaatar.mn/files/mn/images/k3t02dp0uvh/693f88c2e337fe7967a30b76.jpg" />
Нийслэлийн мал аж ахуй эрхлэхийг хориглосон бүсээс мал гаргах явцад шаардлагыг биелүүлэхгүй болон торгууль барагдуулахгүй нөхцөл үүсэж байна. Баянзүрх, Сүхбаатар, Чингэлтэй дүүргийн нутгаар иргэн Д.Баярсайханы эзэмшлийн 40 хэсэг 300 адуу, зуслангийн бүс, Чингэлтэй, Зүрх хайрхан орчмоор О.Гантөмөр өөрийн болон бусдын 20 орчим хэсэг 400 адууг гаргахгүй, шаардлага биелүүлэхгүй байгаа нь хүндрэл учруулж байгааг албаныхан онцоллоо.

Энэ онд нийслэлийн мал аж ахуй эрхлэхийг хориглосон бүсээс 214 айлын 8495 малыг гаргав

Засгийн газрын ээлжит бус хуралдаан 2025 оны арванхоёрдугаар сарын 15-нд болж дараах асуудлуудыг хэлэлцэн шийдвэрлэлээ.
Эдийн засгийн эрх чөлөөний тухай анхдагч хуулийн төсөл болон хуулийн төсөлтэй холбогдуулан боловсруулсан бусад хуулийн төслийг хэлэлцээд УИХ-д өргөн мэдүүлэхээр тогтлоо.
Өнөөдөр Монгол Улсад аж ахуйн үйл ажиллагаа эрхлэх, эдийн засгийг зохицуулахтай холбоотой 200 гаруй хууль хүчин төгөлдөр үйлчилж байна. Гэвч иргэн, хуулийн этгээдийн аж ахуйн үйл ажиллагаа эрхлэх эрхийг баталгаажуулж, өмчийн халдашгүй байдлыг хангасан, аж ахуйн үйл ажиллагаанд төрийн оролцоог багасгах, эдийн засгийн эрх чөлөөг хангах зарчмыг тогтоосон хууль байхгүй байна. Түүнчлэн, гадаадын хөрөнгө оруулалтыг хязгаарлаж, хориглосон 40 гаруй хууль үйлчилж байна.
Олон улсын туршлагаас харахад иргэн, хуулийн этгээд аж ахуйн үйл ажиллагаагаа чөлөөтэй эрхэлж, ашиг олох, төрийн зүгээс хувийн хэвшилтэй зөвлөлдөх тогтолцоог бүрдүүлж, хууль тогтоомж, аливаа шийдвэр гаргалтад олон талын оролцоог хангаж, саналыг сонсох, аж ахуйн үйл ажиллагаанд хөндлөнгөөс оролцохгүй байх нь хөрөнгө оруулалт, бизнесийн орчинд эерэг нөлөө үзүүлдэг байна.
Иймд Монгол Улсын Үндсэн хуульд заасан иргэн, хуулийн этгээдийн аж ахуйн үйл ажиллагаа эрхлэх эрхийг баталгаажуулах, аж ахуйн үйл ажиллагаанд төрийн оролцоог бууруулах зорилгоор Эдийн засгийн эрх чөлөөний тухай анхдагч хуулийн төсөл, Хөрөнгө оруулалтын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл, түүнийг дагаж холбогдох бусад есөн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийг боловсруулжээ.
Эдийн засгийн эрх чөлөөний тухай анхдагч хуулийн төсөлд;
-Аж ахуйн үйл ажиллагаа эрхлэгчийн эдийн засгийн эрх чөлөөг хангах зарчмуудыг тусгасан.
-Төрөөс эдийн засгийн эрх чөлөөг хангахтай холбоотой нөхцөлүүдийг заасан.
-Төрийн байгууллага, албан тушаалтанд хориглох үйл ажиллагааг тусгасан.
-Төр, хувийн хэвшлийн зөвлөлдөх механизм буюу Эдийн засгийн бодлогын зөвлөлийн эрх зүйн статусыг бий болгож, чиг үүргийг тодорхой болгосон.
-Хөрөнгө оруулалтын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөлд дараах голлох асуудлыг тусгасан:
Дагалдах бусад хуулийн төслөөр зарим салбарт гадаадын хөрөнгө оруулалтыг хориглосон, хязгаарласан зохицуулалтуудыг арилгахаар тусгажээ.

ЗГ: Эдийн засгийн эрх чөлөөний тухай анхдагч хуулийн төслийг УИХ-д өргөн барина

Булган аймгийн Засаг дарга Д.Пүрэв-Очир: Би хууль зөрчөөгүй учир урдах ажлаа хийгээд явах болно

Засгийн газрын ээлжит бус хуралдаан 2025 оны арванхоёрдугаар сарын 15-нд болж дараах асуудлуудыг хэлэлцэн шийдвэрлэлээ.
Монгол Улсын дунд, урт хугацааны хөгжлийн бодлого, төлөвлөлт, Засгийн газрын 2024–2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөр, “Шинэ итгэл-Эрс шинэтгэл” Монгол Улсыг 2026-2030 онд хөгжүүлэх таван жилийн үндсэн чиглэлийн хүрээнд “Төрийн өмчийг хувьчлах, өөрчлөн байгуулах, төрийн өмчит хуулийн этгээдийн хувьцааг 2025-2028 онд биржээр олон нийтэд нээлттэй худалдах үндсэн чиглэл батлах тухай” УИХ-ын тогтоолын төслийг Засгийн газрын хуралдаанаар хэлэлцээд, УИХ-д өргөн мэдүүлэхээр тогтлоо.
Үндсэн чиглэлийн төсөлд агаарын тээвэр, эрчим хүч, санхүү, уул уурхай, даатгал болон худалдааны зарим чиглэлийн төрийн өмчит 18 компани, үйлдвэрийн газруудын төрийн мэдлийн 10-66 хүртэлх хувийн хувьцааг Хөрөнгийн биржээр дамжуулан олон нийтэд санал болгон худалдаж нээлттэй хувьцаат компани болгох, төрийн өмчит найман компанийн хувьцааг бүхэлд нь худалдах, төрийн өмчит долоон компани, үйлдвэрийн газруудыг нэгтгэх, нийлүүлэх, бүтцийн өөрчлөлт хийх саналыг тусгажээ. Мөн цаашид нэмж төрийн өмчит зургаан компанийн хувьцааны тодорхой хувийг олон нийтэд санал болгох, төрийн өмчит таван компанийн хувьцааг бүхэлд нь худалдахаар төлөвлөсөн байна.
Энэхүү саналаар 100 хувь төрийн өмчит компани, үйлдвэрийн газрын тоо буурах, олон нийтийн нээлттэй хувьцаат компанийн тоо нэмэгдэх, төрийн өмчит компани, үйлдвэрийн газруудын нийт тоог 19-ээр буюу 18.8 хувиар бууруулж 82 болгохоор тусгажээ.
Дараах төрийн өмчит хуулийн этгээдүүдийн энгийн хувьцааг нэмж гарган олон нийтэд нээлттэй худалдахаар тусгажээ.
-“Монголын цахилгаан холбоо” ХК;
-“Хөдөө аж ахуйн бирж” ХХК;
-“Үндэсний давхар даатгал” ХК;
-“Монголын хөрөнгийн бирж” ХК;
-“Хөдөө аж ахуйн корпорац” ХХК;
-“Шивээ овоо” ХК;
-“Багануур” ХК;
-“МИАТ” ТӨХК;
-“Төрийн банк” ХК;
-“Эрдэнэс Тавантолгой” ХК;
-“Эрдэнэт үйлдвэр” ТӨҮГ;
-“Эрдэнэс критикал минералс” ТӨҮГ;
-“Дулааны III цахилгаан станц” ХК;
-“Дулааны IV цахилгаан станц” ХК;
-“Эрдэнэтийн дулааны цахилгаан станц” ХК;
-“Дорнод бүсийн эрчим хүчний систем” ТӨХК;
-“Дарханы дулааны цахилгаан станц” ТӨХК;
-“Амгалан дулааны станц” ТӨХК
<img loading="lazy" decoding="async" src="https://mongolia.gov.mn/storage/posts/December2025/viber_image_2025-12-15_10-28-14-195.jpg" alt="" width="1600" height="1066" />

ЗГ: Төрийн өмчит 18 компани, үйлдвэрийн газрын хувьцааг худалдаж, нээлттэй хувьцаат компани болгоно

Оюутнуудын өвлийн амралт дөхөж, улирлын шалгалт эхэлж буйтай холбогдуулан МУИС-ийн номын сан энэ сараас эхлэн 24 цагаар ажиллаж эхэлжээ. Бид их сургуулийн оюутнуудын нэг шөнийн амьдралтай танилцахаар МУИС-ийн 24 цагийн номын санг зорин очсон юм. Өдрийн цагаар ч номын сан оюутнуудын хөл хөдөлгөөнөөр тасрахгүй аж. Түүнчлэн номын сангийн хоёр болон гурван давхарт 70-120 орчим оюутантай лекц орж буй харагдана. Удалгүй 17:00 цаг болоход номын санд суух оюутнуудыг бүртгэж авав. Бидний ажигласнаар энэ шөнө 35 орчим оюутан хичээлээ хийж хонох бололтой. Ингээд 20:00 цагийн үед шөнө суух оюутнууд гадагшаа гарч цай, кофе, халуун ус болон амттан, печень, кимбаб авсаар орж ирлээ. Мөн номын сан давхар бүрдээ халуун кофе, чацаргана, нэрс, аньсны шүүс гаргадаг автомат машинтай учир оюутнууд болон багш нар багагүй үйлчлүүлж харагдав. Харин 21:00 цагийн үед номын сан хаалгаа барьж, зөвхөн шөнө хичээлээ хийж суух оюутнуудыг нэг давхрын уншлагын танхимд цуглууллаа. Бүгд л чив чимээгүй компьютер, лекцийн дэвтэр, ном руугаа анхааралтай харна. Тэд бие биедээ огт саад болохгүй ажээ.
МУИС-ийн Хууль зүйн сургуулийн III түвшний оюутан Б.Наранчимэг: -Манай сургуулийн 24  цагийн номын сан улирлын шалгалт эхлэх үеэр л ажиллаж эхэлдэг. Хавар ч гэсэн ажиллана. Миний хувьд шөнийн нойроо алдах дургүй ч маргааш маш чухал бие даалт танилцуулах юм. Тиймээс 24 цагийн номын санд суухаар шийдсэн. Шөнийн бүтээмж өдрийнхтэй харьцуулахад жаахан муу байдаг сул талтай. Бие даалтаа уйгагүй хийгээд байгаа хэрнээ цаанаасаа л 70-80 хувийн үр дүнтэй байх жишээтэй. Гэлээ гээд хийхгүй байснаас дээр шүү дээ. Шөнийн 4:00 цагаас эхлээд ихэнх оюутан хоёроос гурван цаг унтдаг. Угаасаа шөнөжин сэрүүн байх боломжгүй.
<img loading="lazy" decoding="async" class="alignnone wp-image-660024 size-large" src="https://admin.dnn.mn/wp/wp-content/uploads/2025/12/0cac883c-bcef-46bc-92db-7c0c8aa8ef11-1024x454.jpg" alt="" width="580" height="257" srcset="https://admin.dnn.mn/wp/wp-content/uploads/2025/12/0cac883c-bcef-46bc-92db-7c0c8aa8ef11-1024x454.jpg 1024w, https://admin.dnn.mn/wp/wp-content/uploads/2025/12/0cac883c-bcef-46bc-92db-7c0c8aa8ef11-420x186.jpg 420w, https://admin.dnn.mn/wp/wp-content/uploads/2025/12/0cac883c-bcef-46bc-92db-7c0c8aa8ef11-768x341.jpg 768w, https://admin.dnn.mn/wp/wp-content/uploads/2025/12/0cac883c-bcef-46bc-92db-7c0c8aa8ef11-1200x533.jpg 1200w, https://admin.dnn.mn/wp/wp-content/uploads/2025/12/0cac883c-bcef-46bc-92db-7c0c8aa8ef11.jpg 1451w" sizes="auto, (max-width: 580px) 100vw, 580px" />
Зарим хүн эртхэн хичээлээ хийж байхгүй яасан юм гээд биднийг шүүмжилдэг. (Инээв) Гэхдээ цаанаасаа л бүх зүйл ингэж таараад байна шүү дээ. Миний хувьд бие даалтаа танилцуулах ёстой цагаа тулгаж хийж байгаа ч сэтгэл хангалуун байна. Учир нь одоо л миний шөнөжин нойргүй сууж хичээлээ хийх ёстой цаг хугацаа шүү дээ. Одоо биш бол хэзээ би дахин ингэж хичээлээ хийх билээ. Нөгөө талд бүх зүйлийг нарийн төлөвлөж, алдаа гаргахгүй байвал амьдрал уйтгартай биз дээ.
<img loading="lazy" decoding="async" class="size-medium wp-image-660025 alignleft" src="https://admin.dnn.mn/wp/wp-content/uploads/2025/12/1b5998bd-d5b5-404e-a1ac-02e8e04457b7-420x403.jpg" alt="" width="420" height="403" srcset="https://admin.dnn.mn/wp/wp-content/uploads/2025/12/1b5998bd-d5b5-404e-a1ac-02e8e04457b7-420x403.jpg 420w, https://admin.dnn.mn/wp/wp-content/uploads/2025/12/1b5998bd-d5b5-404e-a1ac-02e8e04457b7.jpg 625w" sizes="auto, (max-width: 420px) 100vw, 420px" />
Тиймээс муу дүн авсан ч дурсамж болж үлдэнэ гэдэг утгаараа энэ цаг хугацаагаа хайрладаг. Манай дээд үеийн ах эгч нар оюутан ахуй цаг үеэ маш их санадаг гэсэн. Муу дүн авсан хичээл, шөнөжин нойргүй сууж хийсэн бие даалт, лекцийн тэмдэгдлэл, Этүгэний пирошки гээд оюутан байхад дэндүү жаргалтай байжээ хэмээн ярьдаг гэв.
МУИС-ийн Байгалийн ухааны сургуулийн Археологийн тэнхимийн III курсийн оюутан Б.Нямбат: Миний хувьд хэд хэдэн хичээлийн бие даалтаа хийх гэж 24 цагийн номын санд суудаг. Манай багш нар өндөр онооны бие даалтуудаа улирлын эцэст хурааж авна гэж тодорхой хэлээд, хичээлийн дундуур өгдөг уламжлалтай. Би оюутан болсноосоо хойш бие даалтуудаа цагийг нь тулгахгүй хийж бараг үзсэнгүй.\Инээв\
<img loading="lazy" decoding="async" class="size-medium wp-image-660026 alignright" src="https://admin.dnn.mn/wp/wp-content/uploads/2025/12/ed7dda37-43fc-4d49-bc17-094b21d87194-420x410.jpg" alt="" width="420" height="410" srcset="https://admin.dnn.mn/wp/wp-content/uploads/2025/12/ed7dda37-43fc-4d49-bc17-094b21d87194-420x410.jpg 420w, https://admin.dnn.mn/wp/wp-content/uploads/2025/12/ed7dda37-43fc-4d49-bc17-094b21d87194.jpg 630w" sizes="auto, (max-width: 420px) 100vw, 420px" />Ер нь 24 цагийн номын санд дандаа хугацаа нь тулчихсан хичээлийн бие даалтаа хийж буй, эсвэл лекцээ огт уншаагүй хэрнээ маргааш нь шалгалтанд орох гэж байгаа оюутнууд суудаг даа. Надад өдрийн цагаар бие даалтаа хийх боломж бараг гардаггүй. Учир нь хичээлээ тараад сүлжээ дэлгүүрт цагийн ажил хийдэг. 24 цагийн үрэгдүүлсэнномын санд хонох хүүхдүүдийг 17:00 цагт бүртгэж авдаг учраас өнөөдөр арайхийж, амжиж ирлээ. Би Ховд аймгаас ирсэн, тиймээс оюутны байранд амьдардаг юм. Заавал 24 цагийн номын санд суухгүйгээр оюутны байрныхаа бие даалтын өрөөнд шөнөжин суух боломж бий. Гэхдээ 24 цагийн номын сан илүү чимээгүй, тухтай байдаг юм. Оюутнууд бие биедээ огт саад болдоггүй давуу талтай. Харин оюутны байрны бие даалтын өрөө чимээ шуугиан ихтэй. Хичээлээ хийхээс илүү найзуудтайгаа тоглосоор байгаад хамаг цагаа алддаг сул талтай.
Саяхан олон нийтийн сүлжээгээр “МУИС-ийн номын сан хийцгүйрсэн, завхайрсан хүмүүсийн оромж болжээ” гэсэн тайлбартай жаахан эвгүй зураг нийтлэгдсэн шүү дээ. Энэ нь МУИС-ийн бүх оюутан тэр зураг шиг гэсэн үг биш. Олны дунд угаасаа сайн, муу гээд янз бүрийн хүмүүс бий. Би 24 цагийн номын санд олон удаа хонож байсан ч тийм зүйл бол огт харж байгаагүй. Бүгд л чив чимээгүй хичээлээ хийгээд суудаг. Угаасаа өнөө шөнийн бүтээмжээс маргаашийн шалгалт, бие даалтын оноо шалтгаалах учраас бидэнд хоорондоо ярих ч зав олддоггүй гэв.
МУИС-ийн номын сангийн ахлах мэргэжилтэн О.Нарантуяа: Маргааш ямар шалгалттай вэ гэдгээсээ хамаараад номын захиалга янз бүр ирдэг. Оройн 17:00 цагийн үед номын захиалга аваад оройн 21:00 цаг хүртэл татаж бэлддэг. Тэгээд оюутнууд шөнийн цагаар номоо аваад маргаашийн бие даалт болон шалгалтдаа бэлддэг. Мөн хоёр, гурван номын санч шөнийн турш оюутнуудын аюулгүй байдал болон тав тух, хэрэгцээг ханган ажиллаж байна. 24 цагийн номын сан гэдэг утгаараа печь, халуун, хүйтэн ус болон цай, кофе гаргадаг автомат машины бүрэн ажиллагаа, йогийн гудас зэргийг номын санч нарын зүгээс бэлддэг. Нэг шөнөдөө дунджаар 40 орчим оюутан 24 цагийн номын санд суудаг.
Сошиал орчинд оюутнуудын тухай жаахан эвгүй зураг нийтлэгдсэн байсан. Гэхдээ МУИС-ийн номын санд ийм зүйл бол болдоггүй. Ялангуяа шөнийн цагаар буюу 24 цагийн номын санд иймэрхүү зүйл болох боломжгүй. Нэгдүгээрт 21:00 цаг гээд номын сангийн харуул хамгаалалтын ажилтан хаалга барьж, нэг давхраас бусад бүх давхар руу хүн гаргадаггүй. Хоёрдугаарт, манай нэг давхар нь задгай заал, уншлагын танхим болон дотроо ариун цэврийн өрөөтэй. Тийм учраас номын санч нар ээлж, ээлжээрээ ажиглалт явуулдаг. Зарим оюутан бусдадаа төвөг учруулж байна уу. Эсвэл номын сангийн дүрэм, журмыг зөрчиж байна уу гээд ажигладаг. Гэхдээ 24 цагийн номын санд сууж байгаа ямар ч оюутан иймэрхүү үйлдэл гаргаж байгаагүй. Манай номын сан нь бүрэн камержсан. Мөн 24 цагийн номын санд сууж буй оюутнуудад нэг онцлог байдаг юм. Яг л хичээлээ хийнэ гэсэн зорилготой оюутнууд суудаг. Тиймээс ЕБС-ийн сурагчид шиг үймүүлэх, чимээ гаргах асуудал гаргадаггүй. Чив чимээгүй, зөвхөн хичээлээ л хийдэг. Мөн оюутнуудын аюулгүй байдлыг бүрэн хангасан. Шөнийн цагаар номын сангаас хэнийг ч гаргадаггүй, оруулдаггүй учраас гадны хүн нэвтрэх боломжгүй. Өглөө хамгаалалтын ажилтан номын сангийн хаалга нээснээр оюутнууд хичээлдээ явдаг хэмээв.
МУИС-ийн нийгмийн ухааны сургуулийн I курсийн оюутан С.Маргадгоёл: Би 24 цагийн номын санд лекцийн тэмдэглэлээ гүйцээж бичихээр сууж байна. Хэдийгээр яаралтай, чухал ажил биш ч зүгээр л 24 цагийн номын санд сууж үзмээр байсан юм. Жаахан уйтгартай газар юм шиг санагдлаа. Хүүхдүүд хоорондоо бараг л юм ярихгүй. Мөн жаахан чимээ гаргахад номын сангийн эгч нар болон оюутнууд их дургүй. Миний хувьд сэтгэл хөдлөл, сониуч зандаа хөтлөгдөөд номын санд хонохоор шийдсэн. Учир нь би ЕБС-ийн сурагч байхдаа гадаадын оюутнуудын хичээлээ хийж буй бичлэгийг их үздэг байсан юм. Түүнээсээ их урам зориг авдаг байсан болохоор надад ийм санаа төрсөн байх.
Би Говь-Алтай аймгаас ирсэн, одоо л Улаанбаатар хотод дасаж байна. Удахгүй өвлийн амралт эхлэхэээр гэр рүүгээ шууд явна гэсэн төлөвлөгөөтэй байгаа. Өмнө нь оюутан болохыг үнэхээр их хүсдэг байсан. Одоо бол эргээд аав, ээжтэйгээ хамт нутагтаа амьдармаар байна. Жаахан хүүхэд байсан үе рүүгээ буцмаар ч юм шиг мэдрэмж төрдөг болсон. Анх оюутан болохдоо одоо л жинхэнэ солонгос кинон дээр гардаг шиг амьдарна даа гэж бодсон. Гэхдээ кино, бодит байдал хоёр өөр юм билээ. Одоо би гэрээ, нутгаа хамгийн их санадаг. Оюутны байранд амьдардаг болохоор хотын хүүхдүүдэд их атаархдаг даа. Гэрээсээ хол яваад л эцэг эхийнхээ хайр халамжийн үнэ цэнийг мэдэрсэн. Амьдрал их сонин юм. Би өчигдөрхөн л арванхоёрдугаар ангиа төгсөж байсан шүү дээ. Гэтэл одоо оюутан болоод огт танихгүй хүмүүстэй суралцаж, хамт амьдарч байна хэмээв.
Шөнө дунд болох үеэр оюутнууд хэсэг нойр авахаар ширээгээ дэрлэн унтацгаана. Харин зарим оюутан номын сангийн баруун талд байрлуулсан цэнхэр өнгийн буйдан дээр ээлж, ээлжээрээ очиж хэвтэнэ. Түүнчлэн хоёр, гурван оюутан шалан дээр мешокоо дэлгэн унтлаа. Ингээд үүр цайх үеэр оюутнууд нойрмогдуухан сэрцгээж, хичээлээ дахин хийж эхлэв. Удалгүй өглөө болж, оюутнууд ариун цэврийн өрөө орж, нүүр гараа угааж аваад, цүнхээ үүрээд МУИС-ин хичээлийн хоёрдугаар байр руу гарлаа.
<h5 style="text-align: right;">А.Даваадулам</h5>

МУИС-ийн 24 цагийн номын санд хоносон нь…

Өнөөдөр дэлхийн бүх тивийг томуугийн шинэ давлагаа нөмрөөд байна. Энэ удаа гол буруутан нь “H3N2” вирусийн “К” дэд хувилбар болов. Австрали, Шинэ Зеландаас эхэлсэн энэ хувилбар Япон, Британиар дамжаад одоо 30 гаруй улсад бүртгэгдээд байна. Энэ вирус өмнө нь бараг тааралддаггүй байсан учраас хүн төрөлхтөн үүнийг эсэргүүцэх хамгаалалт багатай байгаа аж. Их Британид одоо эмнэлэг рүү долоо хоног бүр мянга мянган хүн хүргэгдэн ирж байна. Англид л гэхэд энэ сарын эхний долоо хоногт өдөрт дунджаар 2660 хүн дээрх вирусийн улмаас эмнэлэгт хандсан байна. Энэ нь 11 сарын сүүл үетэй харьцуулахад 1.5 дахин өссөн үзүүлэлт юм.
Энэ сарын 7-ноос хойш уг өвчлөлийн тоо улам өсөж байгаа ч оргил үе нь хараахан эхлээгүй байгаа аж. Эмч нарын тооцооллоор 12 дугаар сарын 14 гэхэд өдөрт 5-8 мянга хүн эмнэлэгт ирж магадгүй гэнэ. Гэтэл Англид өмнөх халдварт ханиадны дээд амжилт 5400 хүн/өдөр болж байсан бөгөөд Шотланд, Уэльс, Хойд Ирландад ч уг өсөлт адил явагдаж байжээ. Иймээс зарим эмнэлэг, сургуулиуд заавал амны хаалт зүүхийг шаардаж эхэлжээ.
Томуугийн вирус байнга хувирч байдаг. Ихэнх нь жижиг өөрчлөлт гарч байдаг ч заримдаа огцом “үсэрдэг” байна. Кембрижийн Патогенийн хувьслын төвийн захирал Дерек Смит “Энэ удаагийн “H3N2” вирус долоон мутацитай байна. Иймээс эдгээр мутациуд дэлхийг тойроод өнгөрнө гэдэг нь бараг л тодорхой зүйл юм” гэж хэлжээ. Фрэнсис Крикийн хүрээлэнгийн Дэлхийн томуугийн төвийн захирал Никола Льюис “Хүмүүс “К” дэд хувилбартай сүүлийн жилүүдэд бараг тулгарч байгаагүй учраас энэ томуугийн эсрэг дархлаа нь сул байна. Шинэ томуугийн шинж тэмдэг хүнд биш байж болно, гэхдээ халдвар авсан хүний тоо олон байх болно. Зарим нь огт шинж тэмдэггүй тээнэ. Харин бусдад нь халууралт, биеийн өвдөлт, ядралт авчрах бөгөөд өндөр настай, эсвэл өвчтэй хүмүүст бүр аюултай. Томуугийн ийм хурдан тархалтыг бид олон жил хараагүй. Энэ бол тун эвгүй дүр зураг. Сандрахгүй байна, гэхдээ санаа зовж байна. “К” дэд хувилбарын вирус одоо эргэлтэд орсон учраас шинэ вакцин хийлгээгүй бол илүү хурдан, илүү хүнд тусах магадлалтай” гэж хэлэв.
Ханиад нус гоожих, хоолой өвдөх зэргээр аажмаар эхэлдэг. Харин энэ шинэ томуу нь гэнэтийн халууралт, өвдөлт, булчин сулрах зэргээр эхэлдэг юм байна. Оксфордын халдварт өвчин судлалын хүрээлэнгийн эрдэмтэн Кристоф Фрейзер BBC-д “Ковид нь энэ томуутай их төстэй, гол ялгаа нь үнэр амт алдагдахгүй явдал. Мөн хоолой хүчтэй өвдөх, суулгах боломжтой. Хамгийн найдвартай хамгаалалт бол вакцин. Гэхдээ энэ жилийн вакцин “К” дэд хувилбарыг төдийлөн “намжааж” чадахгүй боловч томуугийн вакцин хийлгэсэн хүн ямар ч хамгаалалт байхгүйгээс дээр. Гэвч энэ жил үр дүн бага байна” гэж ярьжээ.
Одоогоор томуугийн вакцин энэ шинэ томуугийн шинж тэмдгийг зөөлрүүлж, тархалтыг намжааж байгаа аж. Иргэд вакцин хийлгэж байж эмнэлгийн систем энэ шинэ халдварыг даах ачааллаа барих гэнэ. Харин хамгийн энгийн хамгаалалт нь хүн бүр амны хаалт зүүж хэвших явдал юм байна. Гэхдээ хамгийн үр дүнтэй арга нь өвдсөн бол гэрээсээ битгий гар. Ханиаж, найтаахдаа амаа заавал дарж сур, мөн олон хүнтэй газар орохгүй байх явдал гэж анхааруулжээ. Иймээс Япон, Англид хэд хэдэн сургууль халдвар тархахаас сэргийлж түр хаагдсан байна.
&nbsp;
Г.АМАРСАНАА

Дэлхийг нөмөрсөн шинэ томуу

Нийслэлийн удирдах ажилтнуудын шуурхай зөвлөгөөн болж, агаарын бохирдлыг бууруулах чиглэлээр хэрэгжүүлж буй арга хэмжээ, нийслэлийн хэмжээнд 2025 оны худалдан авах ажиллагааны үр дүн, гүйцэтгэл, 2026 онд анхаарах асуудал, Сэлбэ хорин минутын хотын бүтээн байгуулалтын явц, иргэн, хуулийн этгээдээс ирүүлсэн албан бичиг, өргөдөл, гомдлын шийдвэрлэлтийн талаар хэлэлцэв. Зөвлөгөөний эхэнд НЗДТГ-ын хяналт шинжилгээ, үнэлгээний газрын дарга Б.Мөнхбаяр өмнөх шуурхай зөвлөгөөний биелэлтийг танилцууллаа. Өмнөх шуурхай зөвлөгөөнөөр хотын дарга Х.Нямбаатар 28 үүрэг даалгавар өгсөн бөгөөд биелэлт 88.1 хувьтай байна.
Үргэлжлүүлэн нийслэлийн Агаар, орчны бохирдолтой тэмцэх газрын дарга Д.Мөнхбаатар агаарын бохирдлыг бууруулах чиглэлээр хэрэгжүүлж буй арга хэмжээний талаар танилцуулав. Өнөөдрийн байдлаар борлуулалтын 425 цэгээр хагас коксон түлш борлуулж байгаа бөгөөд 32.170 тонны нөөцтэй байна. Мөн нийслэл хотод 15-100 квт-ын зуухтай нийтийн байр, дугуй засвар, хүнсний дэлгүүр зэрэг 2306 байгууллага байгаа бол 100-4200 квт-ын зуухтай арьс шир, хөөсөнцрийн үйлдвэр, сургууль, цэцэрлэг, цэргийн анги зэрэг 213 байгууллага байна. Харин 4200 квт-аас ДЦС 2, ДЦС 3, ДЦС 4, Амгалан ДЦС, Багануурын ДЦС, Налайхын ДЦС үйл ажиллагаа явуулж байна. Түүнчлэн 2025 оны 12 дугаар сарын 12-ны өдрийн байдлаар нийт 526 аж ахуйн нэгж, байгууллага “Тавантолгой түлш” ХХК-иас 24,382 тонн мидлинг худалдан авсан байна.
Мөн өнөөдрийн байдлаар сууц дулаалгын ажлын явц 96 хувьтай үргэлжилж байна. Тодруулбал, энэ онд 3361 байшин, 1468 гэрийг дулаалж, хийн халаагуурт шилжүүлэх юм. Хийн халаагуурт шилжүүлэх ажил эхэлсэн гэдгийг хэлж байв.

Өнөөдрийн байдлаар хагас коксон түлшний 32.170 тонны нөөцтэй байна

<div class="xdj266r x14z9mp xat24cr x1lziwak x1vvkbs x126k92a">
Алтан цомын төлөөх багуудын гуравдугаар тойргийн сүүлийн хагаст Хамаг Монгол баг, Хубилай хаан багуудын барилдаанд Хамаг Монгол баг 14:11 даваагаар эхний ялалтаа авлаа.
</div>
<div dir="auto">Хамаг Монгол багт дархан аварга Н.Батсуурь /2/, тавдугаар тойргоос сэлгээнд сууж, түүний оронд орж барилдсан аймгийн арслан Г.Цоггэрэл /0/, улсын заан Б.Бат-Өлзий /3/, улсын харцага О.Наранбаатар /2/, гуравдугаар тойргоос сэлгээнд сууж, түүний оронд орж барилдсан аймгийн арслан Б.Цагаанбанди /2/, улсын өсөх идэр начин Л.Энхсаруул /4/, аймгийн арслан Ө.Батсуурь /1/ нийт 14 даваагаар ялалтаа авсан бол Хубилай хаан багт улсын арслан Ц.Бямба-Отгон /4/, улсын начин Д.Амарсайхан /0/ хоёрдугаар тойргоос сэлгээнд сууж, түүний оронд орж барилдсан аймгийн арслан М.Гантулга /0/ дөрөвдүгээр тойргоос сэлгээнд сууж, түүний оронд орж барилдсан аймгийн арслан М.Эрхэмбаяр /1/, улсын начин Б.Даваа-Очир /2/, улсын начин Б.Лхагвадорж /1/, улсын начин Б.Түвшинтөгс /3/, нийт 11 даваа авсан юм.</div>
<div dir="auto">М-Си-Эс Энержи баг -АПУ Скайтел багтай учраа тааран барилдсанаас М-Си-Эс Энержи баг 14:11-ээр гурав дахь ялалтаа авлаа.</div>
<div dir="auto">М-Си-Эс Энержи багт улсын арслан Э.Батмагнай /4/, улсын харцага Ц.Мөнхбаяр /1/, гуравдугаар тойргоос сэлгээнд сууж, түүний оронд орж барилдсан аймгийн арслан Д.Аззаяа /0/, аймгийн хурц арслан Д.Алтанцоож /3/, аймгийн арслан Ц.Төмөрцоож /3/, аймгийн арслан Ч.Алтангэрэл /3/ нийт 14 даваагаар ялалтаа авсан бол АПУ, Скайтел багт улсын арслан Б.Орхонбаяр /4/, улсын харцага Б.Цэдэнсодном /0/, дөрөвдүгээр тойргоос сэлгээнд сууж, түүний оронд орж барилдсан улсын өсөх идэр начин Ч.Батчулуун /1/, аймгийн хурц арслан Б.Очирхүү /2/, аймгийн хурц арслан Н.Амгаланбаатар /3/, аймгийн арслан Э.Баасанжав /0/ гдөрөвдүгээр тойргоос сэлгээнд сууж, түүний оронд орж барилдсан аймгийн арслан О.Баярбаасан /1/ нийт 11 даваа авсан юм.</div>
<div dir="auto">Дараагийн долоо хоногт Монголын Үндэсний бөхийн холбооны “Алтан цом” -ын дөрөвдүгээр тойргийн барилдаанууд болно.</div>
<div dir="auto">Арванхоёрдугаар сарын.20-ны бямба гараг 14:30 цагаас</div>
<div dir="auto">Хатант Интернэшнл баг &#8211; Хүлэгү багтай</div>
<div dir="auto">Эв Монгол баг &#8211; АПУ Скайтел багтай,</div>
<div class="x14z9mp xat24cr x1lziwak x1vvkbs xtlvy1s x126k92a">
Арванхоёрдугаар сарын 21-ний ням гарагт 14:30 цагаас
М Си Эс Энержи баг &#8211; Хамаг Монгол багтай
Од групп баг &#8211; Хубилай хаан багтай тус тус барилдана.
</div>

Хайх