Биеийн өндрөөр ч, улсаа ч АНУ-аас хамааралгүй байлгах хүсэл эрмэлзлээрээ Францын Де Гольтой адил, мөн нацизмын эсрэг Их Британийн ерөнхий сайд Уинстон Черчиллийн гүйцэтгэсэн үүргийг Оросын эсрэг хийж эхэлсэн Германы канцлер Фридрих Мерц анх удаагаа Цагаан ордны Зууван танхимд АНУ-ын ерөнхийлөгч Дональд Трамптай уулзав. Мерц өөрийн улсын аж үйлдвэрийг сэргээж, төрийн албаны орон тоо, татварыг шат дараалалтай бууруулж, ажлын орон тоо, цалинг нэмэгдүүлэн Германыг дахин хүчирхэг болгож буй жинхэнэ улстөрч. Харин Трамп “Америкийг дахин агуу болгоно” гэж ярьдаг нэгэн.

Энэ уулзалтын үеэр Германы канцлер Мерц “АНУ ямар нэгэн зүйл хийснээр энэ дайныг зогсоож чадах их хүчтэй. АНУ-ын ерөнхийлөгч Дональд Трамп бол Оросын Украины эсрэг дайныг зогсоож чадах гол хүн. Бид энэ дайн ямар аймшигтай болохыг хүлээн зөвшөөрч, үүнийг зогсоох арга зам хайж байна. Иймээс бид ч бас чадах бүхнээ хийхэд бэлэн байна. Орос бол дайн өдөөгч, түрэмгийлэгч улс. Иймээс бид Украины талд зогсож байна. Герман, Европын холбоо Киевийг хүчирхэг болгохыг хичээж байна” гэж хэлэв. Харин Трамп сурсан зангаараа хоёрдмол утгатай мэдэгдэл хийж “Мерц бол Германы агуу канцлер. Та одоо батлан хамгаалахад илүү их мөнгө зарцуулж байгааг би мэдэж байгаа, энэ бол эерэг зүйл. Заримдаа хоёр жаахан хүүхэд галзуу юм шиг зодолддог. Тэд бие биеэ үзэн ядаж, зодолдоод байдаг, тэднийг салгах гэж оролдоход тэд салахыг хүсдэггүй. Заримдаа тэднийг хэсэг хугацаанд зодолдуулсан нь дээр байдаг. Энхийн хэлэлцээ зогсонги байдалд орсон тул Украин, Орос хоёрыг салгахаасаа өмнө “бага зэрэг тулалдуулах” нь дээр. Хэрэв Украины дайн зогсохгүй бол би хатуу байр суурь баримтлах болно. Энэ нь Оросоос гадна Украины талд ч адилхан хамаарна. Хэрэв би ерөнхийлөгч байсан бол Орос улс ийм өргөн цар хүрээтэй түрэмгийлэл хийхгүй байсан. Би саяхан утсаар ярихдаа Украины Оросын цэргийн нисэх онгоцны буудлуудад өгсөн цохилтод хариу арга хэмжээ авахгүй байхыг Путинээс хүссэн. Харин тэр надад “Өөр арга байхгүй” гэж хэлсэн” гээд хамгийн гол нь “ХБНГУ-д байрлаж байгаа Америкийн цэргийг татахгүй” гэж амлав.

Мерц энэ уулзалтын үеэр Трампад Германы Каллштадт тосгонд 1869 онд амьдарч байсан Цагаан ордны тэргүүний өвөө Фридрих Трампын төрсний гэрчилгээний алтан жаазтай хуулбарыг дурсгав. Дональд Трампын өвөө 16 настайдаа АНУ-д цагаачилж, нэрээ Фредерик Трамп болгон өөрчилж, алт олборлогчдын Клондайкад зочид буудал байгуулж хөрөнгөжсөн юм байна. Трамп өөрөө герман гаралтай гэдгийг хэзээ ч ярьдаггүй байсан бөгөөд зөвхөн ээжийнхээ Шотландын үндэс угсаагаа дурсдаг байсан билээ. Иймээс Трампын сэтгэл хөдөлж өөрийн гарал үүсэл болох Германд айлчлахаар болов. Учир нь Германы канцлер Фридрих Мерц Цагаан ордонд АНУ-ын ерөнхийлөгчтэй уулзсаны дараа NTV телевизэд өгсөн ярилцлагадаа “Өнөөдөр бид улс төрийн төдийгүй хувийн маш сайн харилцаа тогтоох үндэс суурийг тавьж чадсан. Би түүн рүү хэзээ ч залгаж болно гэсэн итгэлтэйгээр Герман руугаа буцаж байна. Тэр өөрийн уугуул эх орон болох Германыг маш их сонирхож, энэ нь түүний сэтгэлийг хөдөлгөсөн. Иймээс би түүнийг Германд айлчлахыг урьсан. Тэр урилгыг хүлээн авсан. Одоо манай багууд энэ айлчлал хэзээ болохыг тохиролцож байна” гэжээ.

Мөн энэ өдөр АНУ-ын ерөнхийлөгч Дональд Трамп шинээр албан тушаалаа авснаас хойш анх удаа БНХАУ-ын дарга Си Жиньпинтэй утсаар ярьжээ. Тэд нэг цаг хагас ярилцсан ч Хятад улс Кремлийг дэмжиж байгаа, ОХУ-ын Украин руу түрэмгийлсэн тухай огт дурдаагүй байна. Өнгөрсөн дөрөвдүгээр сарын эхээр Трамп дэлхий нийтэд худалдааны том дайн зарлаж, Хятадад 145 хувийн татвар ногдуулсан. Хятад улс ч мөн адил хариу барьсан. Харин Америкийн бизнес эрхлэгчдийн дарамт шахалт ихсэж, зах зээл хумигдаж, ам.долларын ханш унасан тул Трамп өнгөрсөн тавдугаар сарын эхээр Женевт төлөөлөгчдөө илгээж, сайд нар нь хятадуудтай 90 хоногийн хугацаатай эвлэрэх тохиролцоонд хүрч, АНУ шинээр тогтоосон татвараа 30 хувь хүртэл бууруулсан бол Хятад улс ч татварын нэмэгдлээ цуцалж, Трампын дайралтын хариуд тавьсан газрын ховор элементийн экспортын хоригийг цуцална гэсэн. Гэтэл үүний дараа Трамп Хятад руу программ хангамж оруулахыг хориглож “АНУ дахь хятад оюутнуудын визийг шууд цуцална” гэж зарласан. Хятад улс үүний хариуд газрын ховор элементийн экспортоо удаашруулав. Энэ бүхний эцэст өнгөрсөн пүрэв гаригт тэд утсаар ярьсан байна. Трамп энэ ярианыхаа талаар нийгмийн сүлжээний өөрийн хуудсандаа “Ярилцлага бараг бүхэлдээ ХУДАЛДААН дээр төвлөрсөн. Орос/Украйн, Ираны асуудлыг хэлэлцээгүй. Хятадаас АНУ-д экспортлох газрын ховор элементтэй холбоотой бүх асуудал арилсан. Си Жиньпин намайг Хятадад урьсан бөгөөд хариуд нь би түүнийг Америкт урьсан. Ярилцлагын гол үр дүн бол дэлхийн цэрэг, эдийн засгийн гол хоёр гүрэн ээлжит сөргөлдөөний дараа дахин ярилцаж байгаа явдал. Худалдааны хэлэлцээний шинэ үе шат удахгүй эхэлнэ” гэж бичсэн. Харин Трамп хятад оюутнуудын визийг цуцлах тухай бодлоо өөрчилсөн талаар юу ч бичсэнгүй. Тэгвэл Хятадын төрийн мэдээллийн “Синьхуа” агентлаг Си Жиньпин дарга Трампыг Хятадад дахин ирвэл баяртай байх болно гэж хэлэхэд Трамп чин сэтгэлээсээ талархал илэрхийлсэн. Трамп мөн хятад оюутнууд АНУ-д суралцахад Цагаан ордон таатай хандах болно гэж хэлсэн” гэж мэдээлэв. Ийнхүү Трамп Хятадыг тайвшруулахын тулд ямар буулт хийсэн нь тодорхойгүй үлдэв. Мөн Дональд Трамп Германы канцлертай уулзаж байхдаа өөрийн хамтрагч, сонгуулийн ивээн тэтгэгч, тэрбумтан Илон Маскыг муулж, дэлхий нийтийн чихийг дэлдийлгэв.

Засгийн газрын зардлыг эрс танаж, хоёр их наяд ам.доллар хэмнэх зорилготой томилогдсон Илон Маск АНУ-ын агентлагуудыг цомхотгож, Олон улсын хөгжлийн агентлаг(USAID) зэрэг байгууллагыг бүрмөсөн татан буулгаж, түүний удирдсан шинэ хэлтэс 180 тэрбум долларын хэмнэлт хийсэн. Илон Маск 129 хоног ажилласныхаа дараа “Холбооны хүнд суртал миний бодож байснаас хамаагүй их байв. Би асуудал байгааг мэдэж байсан ч Вашингтоныг сайжруулна гэдэг бол үнэхээр хүнд, маш хэцүү ажил юм байна” гэж хэлээд албан тушаалаа орхиж, Дональд Трампт түүнд алтан түлхүүр бэлэглэж байсан. Гэвч Маск сүүлийн өдрүүдэд Конгрессоор хэлэлцэгдэж байгаа Трампын төсвийн хуулийн төслийг эрс шүүмжлэн “Энэ бол жигшүүрт гажуудал. Би байгаагүй бол Трамп сонгуульд ялагдах байсан” гэж мэдэгдсэн. Иймээс Дональд Трамп Германы канцлер Фридрих Мерцтэй хамт хийсэн хэвлэлийн бага хурал дээр “Илон төсвийн хуулийн төслийг бараг бүх хүнээс илүү сайн мэдэж байгаа. Гэтэл энэ төслийг муулж байгаад би маш их сэтгэл дундуур байна. Тэр одоогоор миний талаар муу зүйл хэлээгүй, гэхдээ энэ бол түүний дараагийн алхам гэдэгт би итгэлтэй байна” гэж хэлсэн юм.

 

Бэлтгэсэн Г.АМАРСАНАА