Канадын Кананаскис хотноо болсон “Их 7”-гийн дээд хэмжээний уулзалтыг дуусахаас өмнө АНУ болон Украины ерөнхийлөгч нар орхин явсан нь анхны тохиолдол болж түүхэнд үлдсэн. Албан ёсоор үүнийг Израиль Ираны дайны асуудал болон нэгэн зэрэг 20 гаруй хүний аминд хүрсэн Оросын Киевт өгсөн цохилттой холбон тайлбарласан. Үнэндээ бол энэ нь АНУ, Франц болон НАТО-гийн бусад орнуудын хооронд санал зөрөлдөөн үүссэнтэй холбоотой бөгөөд “Их 7”-гийн энэ удаагийн дээд хэмжээний уулзалт бас л анх удаа хамтарсан мэдэгдэл гаргаж чадаагүй юм. Иймээс Европын Холбооны Гадаад харилцаа, аюулгүй байдлын бодлогын дээд төлөөлөгч Каяа Каллас энэ сарын 18-ны лхагва гаригт Страсбург хотод болсон Европын парламентад үг хэлэхдээ “Орос улсад НАТО болон Европын Холбооны эсрэг байлдах ямар ч боломж байхгүй” гэж онцлон тэмдэглээд “Гэхдээ бид хамтдаа байх ёстой! Учир нь энэ сарын 24-25-нд Гаагт болох НАТО-гийн дээд хэмжээний уулзалтын өмнө бид эв нэгдлээ хангах нь батлан хамгаалахын зардлыг нэмэгдүүлэхээс дутахгүй чухал асуудал болж байна. НАТО холбоотнуудтайгаа хамтран ажиллаж чадвал бид ялж чадахгүй дайсан байхгүй гэдэгт би итгэж байна” гэж хэлэв.

НАТО-гийн ерөнхий нарийн бичгийн дарга Марк Рютте өмнө нь “Украиныг дээд хэмжээний уулзалтад урьсан” гэж мэдэгдэж байсан билээ. Гэтэл Гаагт болох НАТО-гийн дээд хэмжээний уулзалтад уригдсан Украины ерөнхийлөгч Владимир Зеленский оролцох эсэх шийдвэрээ энэ дээд хэмжээний уулзалтын өмнө гаргахаар болов. Энэ нь НАТО-гийн дээд хэмжээний энэхүү уулзалтаас гарах мэдэгдэлд АНУ, Францаас болж “Орос улсыг шууд аюул заналхийлэл мөн” гэж тэмдэглэх ч “Украиныг НАТО-д элсүүлэх болно” гэсэн заалт хасагдаж магадгүй болсонтой холбоотой юм. Харин энэ бүхнийг энгийн үгээр тайлбарлавал ийм юм.

Ний нуугүй хэлэхэд, энэ бүхэн толгойгоо мөнгөнд мэдүүлсэн АНУ-ын өнөөгийн ерөнхийлөгч, бас Крымын гүүрийг дөрвөн жил устгуулахгүй, энэ гүүрийг барихад гаргасан өөрсдийн мөнгийг хэд нугалан олж чадсан, барууны улстөрчдийг мөнгөөр угждаг, олон улсын сэтгүүлчид “дэлхийн нууц төр, засаг” гэж нэрлэдэг тэрбумтан “жүүдүүдийн нууц эвсэл”-ийн гарт орсон Францын ерөнхийлөгч хоёроос болж байгаа юм. Энэхүү “жүүдүүдийн нууц эвсэл” барууны улстөрчдөөр “ЗХУ, ОХУ задарвал сүйрэл болно” гэж хэлүүлдэг байсан бол саяхан Францын ерөнхийлөгч Эммануэль Макроноор “Иран дахь дэглэмийн өөрчлөлт нь эмх замбараагүй байдал авчирна” гэж хэлүүлсэн билээ. Ерөөс баячуудыг зарладаг “Forbes” сэтгүүл байтугай шинжлэх ухааны жинхэнэ нээлтүүдийг хэвлэдэг сэтгүүл гээд бүх зүйл энэ жүүдүүдийн гарт байдаг учир тэд нууц байж, юм бүхэнд нөлөөлж чаддаг. Эд нарын гол арга нь дарангуйлагч улсуудын дэглэмийг унагахгүй байлгаж, тэднийгээ олон нийтэд “дайсан” гэж зарлан тракторын оронд танк бөөнөөр нь үйлдвэрлэж, улсад худалдан татвар төлөгчдийн мөнгөөр баяждаг явдал билээ. Харин Аж үйлдвэрийн IV хувьсгалын ач тусаар IT компаниудын эзэд дэлхийн тэргүүлэх баячууд болж, иргэдийг танканд суулгаж устгах бус компьютерийн ард суулгахыг хүсэх болсон нь эд нарын үе дуусч байгааг баталж байгаа явдал юм. Саяхан АНУ-ын үр ашиггүй, алдагдалтай төсөв батлах явдлаас үүдсэн IT тэрбумтан Илон Маск болон Дональд Трампын хагарал ч үүний баталгаа юм. Иймээс ерөнхийлөгч байх хугацаандаа байгалийн баялгийг нь хамтран ашиглах гэрээ байгуулж, дайныг түр зогсоон Владимир Путин, аятолла лам Али Хаменеи нарын дэглэмийг хэвээр нь үлдээхийг хүсч байгаа, мөнгөнд толгойгоо мэдүүлсэн, ёс суртахуун гэдэг зүйлээс хэдэн бээрийн зайд амьдардаг Дональд Трампаас эмээгээд байх зүйл байхгүй. Гэхдээ Израиль бол нууцлагдмал жүүдүүдийн эвслийн үйл ажиллагаанаас болж хохирч байгаа ардчилсан улсуудын нэг бөгөөд гол ялгаа нь энгийн жүүд иргэдийн улс юм. Иймээс хэргийн гол учир нь 13.5 тн жинтэй, ганцхан АНУ-д байдаг гүний бөмбөгөнд байгаа хэрэг.

Иранд цөмийн гурван байууламж бий. Нэг нь газрын гүнд 60 м өргөн цементээр хамгаалагдсан байгууламж. Гэтэл Израиль АНУ-ын гүний бөмбөггүйгээр энэ байгууламжийг устгах боломжгүй. Ийм бөмбөгийг тэд АНУ-аас худалдан авсан ч Израильд үүнийг авч нисэх онгоц байхгүй. Иймээс ёс суртахуун, үнэт зүйлээ мөнгөний өмнө тавьж чаддаг ардчилсан улсуудын удирдагчид АНУ Конгрессын гишүүдэд л найдах ганц зам үлдээд байна. Гэхдээ Израилийн МОССАД Ираны энэ байгууламжийг эзлээд авчихдаггүй юм гэхэд дэлбэлчихийг хэн ч үгүйсгэж чадахгүй. Харин ингэж чадвал уг явдал ОХУ-ын байтугай АНУ-ын ерөнхийлөгчийг суудлаас нь буулгах шалтаг болох болно.

 

Г.АМАРСАНАА