ӨДРИЙН СОНИНЫ 2011 ОНЫ АРХИВ………………

Монголын жүдо бөхийн холбооны нарийн бичгийн дарга М.Бөхбаттай ярилцлаа.

---

–Жүдо бөхийн “Дэлхийн цом“-ын аварга шал­гаруулах тэмцээн ма­найд гурав дахь удаагаа болох гэж байна. Гадны зочин тамирчид эхнээ­сээ ирж байна. Тэмцээ­ний бэлтгэл ажил ид өр­нөж байх чинь?

-Монгол Улсын Ерөнхий­лөгчийн нэрэмжит “Чингэс хаан-2011” жүдо бөхийн дэл­хийн цомын аварга шалгаруу­лах тэмцээн есдүгээр сарын 10, 11-нд Улаанбаатар хот­ноо зохиогдох гэж байна. Зохион байгуулах хороо эрт­нээс ажилдаа орж, өнгөрсөн гуравдугаар сард анхны хур­лаа хийсэн. Тэмцээний мөнгө санхүүг өнгөрсөн жил улсын төсөвт багтааж, Засгийн газ­рын тогтоол шийдвэрийг гар­гуулсан. Зохион байгуулахад шаар­даг­дах холбооны бүхий л ажлыг цаг тухай бүрт нь хийж ирлээ. Энэ удаагийн “Дэл­хийн цом” 2012 оны Лондон­гийн олимпийн эр­хийн 100 оноог шууд өгөх сайхан бо­ломж олгож байгаа.

–Гадны тамирчид эх­нээсээ ирж байгаа гэсэн. Хаанахын баг ир­чихээд байна?

-Пуэрто Рико, Лаосын баг тамирчид ирчихсэн. Өнөөдөр (өчигдөр) Герман, Словак, Армены тамирчид ирнэ.

–Нийт хэдэн орны баг оролцохоо мэдэгдсэн бэ?

-Урьдчилсан байдлаар 20 гаруй орны баг ирэх болов уу гэж таамаглаж байтал
34 орны баг тамир­чид орол­цохоо мэдүүлээд байна.

–Түрүүлсэн нь олимпийн эр­хийн зуун оноотой бол­но гэхээр тамирч­дад чансаагаа өсгөх том боломж шүү?

-Энэ бол манай тамирч­дын чансааг нэлээд урагш­луу­лах сайхан боломж.

–Манайхаас хэдэн та­мир­чин өрсөлдөх вэ. Зохион байгуулагч орон давуу эрх эдлээд нэг жинд хэд хэдэн та­мирч­наа оролцуулдаг?

-Манайх нэг жинд дөрөв буюу нийтдээ 56 тамирчнаа оролцуулна. Мөн манай хол­бооны зургаан шүүгч ажил­лана. Зохион байгуулах бүрэл­дэхүүнээр Олон улсын жүдо бөхийн холбоо, Мон­голын жүдо бөхийн холбоо болон биеийн тамир, спор­тын бусад байгууллагууд хам­тарч ажиллах юм.

Яармагт баригдсан
спор­тын шинэ цогцолборт болж буй олон улсын анхны том тэмцээн болж байна. Шинэ ордонд болж байгаа ч бид
тохижилтын
нэлээд ажлыг хийж байгаа. Бидний мөнгө санхүүгийн байдал төдийлөн сайн биш байна. Гэхдээ ямар ч байсан эмэгтэй, эрэгтэй хувцас солих өрөө, саун, душийг ашиглалтад оруу­лаад байна.

–Эхний жил энэ тэм­цээнийг зохион байгуу­лахын тулд танай хол­боо Спортын төв ордныг бараг шинээр барихын наагуур юм болж, нэ­лээд бүтээн байгуулалт хийсэн. Ийм том нэр хүнд­тэй тэмцээнийг зо­хион байгуулахад төр засгаас санхүүгийн ху­вьд хэр харж үздэг вэ. Хөндлөнгөөс харахад Монголын жүдо бөхийн холбоо Х.Баттулга сай­дын нуруун дээр л яваад байдаг юм шиг ээ?

-2009
онд энэ тэмцээнийг зохион байгуулахын тулд Спортын төв ордныг бүхэлд нь зассан. Тухайн үед улсын төсвөөс өгсөн мөнгөн дээр холбооныхоо зүгээс хөрөнгө гаргаад засварын ажлаа гүй­цэтгэсэн. Олон улсын тэмцээ­нийг эх орондоо зохион бай­гуулахад тухайн улсын Зас­гийн газар нь олон улсын түвшинд баталгаа гаргаж өгдөг. Гэтэл манайд ийм жи­шиг, тогтолцоо байдаггүй. Цаашид ийм тогтолцоог бий болгох тал дээр санаачлаад ажиллаж байна. Энэ ажлын гол санаачлагч нь манай жүдо бөхийн холбооны ерөн­хийлөгч Х.Баттулга юм.

-“Дэлхийн цом” Спор­тын төв ордонд зохиог­доход зай талбай хү­рэл­цээгүйгээс цөөн тоо­ны үзэгчийг өндөр үнэтэй тасалбараар оруулж байсан. Харин энэ удаад олон үзэгч, жүдо сонирхогчид орж болох нь?

-Өнгөрсөн жил зохион байгуулахад хүндрэл тул­гарч, цөөн тооны хүнийг өн­дөр үнэтэй тасалбараар оруулсан. Энэ жил заал, танхим хүрэлцээтэй, 4-5 мян­ган хүн орох боломжтой. Хоёр өдрийн барил­дааны тасалбар 20 мянган төг­рөгөөр борлогдоно.

–Өмнөх жилүүдэд энэ тэмцээнд хүн бүр ан­хаарлаа хандуулж бай­лаа. Гэтэл энэ удаад манайхан төдийлөн хайх­рахгүй байх шиг. Яагаад гэвэл сая манай жүдогийнхон дэлхийн аваргаас ганзага хоосон ирж үзэгч, олон түмний урмыг хугалчихсан бо­лолтой?

-Зарим хүнд тийм зүйл анзаарагдсан байх. Миний бодлоор манайхан дэлхийн аваргаас медаль аваагүй болохоор харин ч улам чан­гарч байна уу даа.

–Чангарч байна гэж та­мирчдаа хэлээд байна уу?

-Тамирчид, багш нар, хол­бооныхон ч тэр. Тамирчин хүн ялж, ялагдаж байдаг. Манай тамирчид энэ тэмцээнд ялах ёстой гэсэн байр суурьтай байгаа. Монголд зохион бай­гуулж байгаа учраас манай балиашиг, монголчууд маань тамирчдаа дэмжиж туслаа­сай гэж хүсч байна.

–Манай тамирчдын бай­дал ямар байгаа вэ. Тэд­нийг Францаас ирэхдээ бараг нүүрээ нуухын наагуур юм болж онгоц­ноос буусан гэв үү дээ?

-Ерөнхийдөө гайгүй бай­гаа. Тамирчид уралдаан тэм­цээнд дандаа ялахгүй шүү дээ. Гэхдээ дийлэнхийг нь харж байхад олон ялагдаж байж л том медаль авдаг юм шиг ээ. Дэлхийн аварга бо­лохын тулд 20, 30 тэмцээнд оролцдог. Тэр бүгдэд нь ялна гэж үгүй.

Энэ жилийн дэлхийн авар­­гын тэмцээнд манайх бэлтгэл сургуулилт дээрээ нийтдээ алдсан. Мөн дас­галжуулалт, сургалтын тал дээр ч алдсан зүйл байгаа. Тэгэхээр үүнийг нөхөөд, зөв замдаа орох боломж бидэнд бий.

–Дэлхийн аваргын тэм­цээн бол олимпийн өм­нөх том боломж, сорил­го байсан. Монголын тамирчид багаараа ялагд­чихлаа. Одоо ма­най жүдочдод олим­пийн эрх авах найдвар хэр үлдээд байна вэ?

-Дэлхийн аваргын тэм­цээн асар өндөр нэр хүндтэй. Манай улсын хувьд цөөхөн тамирчин л дэлхийн аваргаас медаль аваад байгаа шүү дээ. Монгол Улс 1979 оноос жүдогийн дэлхийн аваргын тэмцээнд тогтмол оролцож ирсэн ч ихэнх дэлхийн авар­гаас ме­даль авч чадаагүй. 2007 онд манай баг дэлхийн аваргаас хоосон ирж байлаа. Тэгэхэд ДАШТ хамгийн хүнд нь юм байна гэдгийг ойлго­сон.

Энэ удаагийн
дэлхийн
аваргад
явахдаа
бид  багаа аль болох боломжийн бэлдье гээд бүх юмыг нь хан­гасан. Сургууль, дасгалжуу­лалт, хооллолт, витаминжуу­лалт гээд бүгдэд нь анхаарч гаднаас эмч, багш хүртэл авчирч ажиллуулсан. Та­мирч­дынхаа явъя, барилдъя гэсэн бүхий л тэмцээнд нь явуулж, оролцуулж байсан. Харамсалтай нь яльгүй жижиг алдаануудаас болж нийт баг маань муу оролцчихлоо.

–Жижиг алдаанууд гэ­дэг чинь…?

-Тэмцээний тактикийн бэлт­гэл дутуу байна. Шүүг­чийн болон дүрмийн алдаа их гаргаж байна. Мөн жүдо бөхийн сахилга бат, дэг журмыг алдсан. Сургалттай холбоотойгоор зарим тамир­чин хэтэрхий жин хасч, бэр­тэл, гэмтэл ихээр авсан. Мөн гадны багшийн зөвлөж хэлс­нээр манайхаас тийм олон тамирчин өндөр зэрэглэлийн жүдод барилдах цаг нь бо­лоогүй байна. Нийт тамирчид уналтад орчихсон байна. Дээрээс нь жүдо бөх барил­дахаасаа илүүтэй Монголын үндэсний бөхийн хэв маягийн барилдааныг их гаргаж бай­на. Тэгээд тэр барилдаанууд нь Олон ул­сын жүдо бөхийн холбооны дүрэм өөрч­лөгд­сөнтэй хол­богдон манайд эргээд цохилт болж байна л даа.

–Манайхан хориглосон мэхүүдийг ихээр хийж ялагдал хүлээх нь бий. Өнөө жилийн наадмын барилдаанд Х.Цагаан­баа­тар, Н.Түвшин­баяраас эхлүүлээд олон жүдоч зодоглосон. Энэ нь ч бас нөлөөлсөн байх?

-Х.Цагаанбаатарын хувьд гадуур нэлээд ачаалалтай бэлтгэл хийгээд хамгийн сүүлд долдугаар сарын эхээр АНУ-д болсон “Дэлхийн цом”-д түрүүлсэн. Тэр тэмцээний дараа сэргэлт авах хугацаа байсан ч наадмаар барилд­чихсан.

–Улсын шигшээгийн та­мир­чин ДАШТ–ий өмнөх чухал хариуцлагатай үед тэгээд наадам хэ­сээд байж болдог юм уу. Үүнд ямар нэг зо­хицуулалт байдаггүй юу. Наадмаар барил­дуулахгүй гэхээр хүний эрх чөлөө зөрчсөн хэрэг болчихдог юм болов уу?

-Бид нар энэ жилийн наад­­мыг өргөн дэлгэр тэм­дэглэх үүднээс тамирчдыг хорихоосоо илүү барил­дуу­лъя гэсэн бодлоготой бай­сан. Тэгээд үүнийг бэлтгэл, сургуулилтын төлөвлөгөөн­дөө тусгасан. Гэтэл бэлтгэл сургалтын үеэр багш дасгал­жуулагч, тамирчид зөвшөө­рөл­гүй наадам хэсч барил­дан, бэлтгэл сургуулилтаа хаяад явсан асуудал гарсан. Тухайн үед нь Улсын шигшээ баг болон Биеийн тамир, спортын газрын дарга Ч.На­ранбаатар нарын хүмүүст энэ талаар хэлж уламжилсан ч асуудал гэж авч хэлэлцээ­гүй. Шигшээгийн тамирчдын хоол, унд, бэлтгэл сургуулилт­тай очиж танилцаад шал­гахад болохгүй зүйл байгаа тухай өөрийн санал бодлоо хэлэхэд зүгээр л сонсоод өн­гөрсөн. Арга хэмжээ, хариуц­лага тооцоогүй.

–Жүдогийн шигшээгийн энэ ялагдал манай спор­­тын салбарын ерөн­хий түвшинг ха­руул­чихсан хэрэг болсон?

-Муу ажилласан гэхээр бүх ажлаа шууд унагаачих гээд байгаа юм шиг хэлсэн болно. Үндэсний шигшээ баг бол Биеийн тамир, спортын газарт бас харьяалагддаг. Тийм болохоор бид нар зуун хувьд хяналтдаа байлгахад хэцүү байдаг. Бидний зүгээс тэмцээн уралдаанд явуулах, ерөнхий төлөвлөгөөний да­гуу шахаж шаардах зэргээр ажлаа зохицуулж байгаа. Дасгалжуулалт, сургалтын төлөвлөгөөгөө сайжруул­маар санагдсан.

–Жүдогийн дэлхийн аваргад манайх олимп, дэлхийн аваргатайгаа бүгд ялагдсан нь Мон­голчуудын хувьд ич­мээр явдал болсон. Ха­рин манай энэ ялагдлыг гадныхан ялангуяа жү­до­гоор тэргүүлдэг Япон, БНСУ, Францын мэр­гэжилтнүүд юу гэж тайлбарлав?

-ДАШТ-ий үеэр олон ул­сын хурал болж багуудыг сүүлийн хоёр жилд үзүүлсэн амжилтаар нь жагсаасан. Тэгэхэд манайх 200 орноос наймдугаар байрт шалгар­сан. Энэ бол том амжилт. Манайх энэ удаагийн дэл­хийн аваргад муу оролцсон ч бусад тэмцээндээ амжилт үзүүлээд байгаа.

–Жүдо сахилга бат, дэг журам, дүрмээрээ гай­хагддаг спорт. Гэтэл манай жүдо бөхийн шиг­шээд биеэ тоосон, өөрс­дийгөө “од” гээд өргөм­жилчихсөн, багш дас­галжуулагчдынхаа үгийг тоодоггүй тамир­чид байдаг?

-Манай шигшээд биеэ тоосон, үл ойшоосон тийм тамирчин нэг ширхэг ч байх­гүй.

–Тэгэхээр дээр ярьсан бэлтгэлээ хаяж, наадам хэсч барилдсан жүдоч­дыг юу гэх вэ?

-Миний бодлоор удирдаж буй багш, дасгалжуу­лаг­чид­тай нь холбоотой. Түүнээс биш тухайн тамирчин нь багшийнхаа үгнээс гарахгүй шүү дээ.

–ДАШТ–ий үеэр хамгийн хүнд байдалд байсан нь Ч.На­сантогтох багш юм болов уу. Тэмцээний өм­нө, наадмаар төрийн том шагнал хүртчихсэн байсан. Шавь нар нь ялагдлаар “бэлэг” барь­­­сан. Ч.Насантогтох багш тэгэхэд ямар бай­далтай байсан бэ?

-Хүнд байсан. Уулзахад ч хүртэл хэцүү байв. Ч.Насан­тогтох багш том шагнал ав­чихсан байдаг, тамирчид нь дэлхийн аваргад амжилтгүй барилдчихсан байдаг, хүмүүс муу хэлээд байдаг. Багаа удирдаад авч явсан хүн бо­лохоор түүнд их хэцүү байсан л даа.

-“Чингэс хаан-2011″ дэлхийн цомын аварга шалгаруулах тэмцээн нөгөө талаараа манай жүдочдын хувьд ард түмнийхээ өмнө алдсан нэрээ буцааж олж авах шалгуур болж байна?

-Бусад орны багийг харж байхад чанга багууд ирж байна. Манай 56 жүдоч дун­даас шинэ залуу сайн тамир­чид гарч ирэх болов уу гэсэн найдвар бий. Тамирчин бол­гон жин, олимпийн оноогоо ахиулаасай гэж бодож байна.

–Манай шигшээ баг хаана байрлаж байгаа вэ?

-Спорт цогцолборт байр­лаж бэлтгэлээ хийж байгаа.

Д.ГАНСАРУУЛ