УИХ-ын Төсвийн байнгын хороо болон Эдийн засгийн байнгын хорооны өчигдрийн хуралдаанаар Засгийн газраас ирүүлсэн Монгол Улсад агаарын хөлгийн түлш нийлүүлэх тухай Монгол Улсын Засгийн газар болон Оросын Холбооны Улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрийн төслийг хэлэлцлээ. Юуны өмнө энэхүү хэлэлцээрийг Эдийн засгийн байнгын хороо хойшлуулсан бол Төсвийн байнгын хороо дэмжиж, Аюулгүй байдал гадаад бодлогын байнгын хороо руу шилжүүлсэн. ОХУ-аас онгоцны түлш урт хугацаанд авах энэхүү гэрээний зарим зүйл заалт Монголын эрх ашигт нийцэхгүй байгаа талаар УИХ-ын гишүүд болон олон нийт тал талын шүүмжлэлтэй байр суурийг илэрхийлж байгаа юм. Харин Засгийн газрын зүгээс дараахь байдлаар хэлэлцээрийг дэмжих ёстой гэж үзэж байна. Тухайлбал, өргөн уудам нутаг дэвсгэртэй, хүн амын суурьшил сийрэг, далайд гарцгүй манай орны хувьд агаарын тээврийн салбар нь гадаад ертөнцтэй холбогдох гол гарц болон үндэсний аюулгүй байдлын тулгуур хүчин зүйл болдог. Иймээс Засгийн газраас агаарын харилцааг эдийн засгийн тэргүүлэх чиглэлд тооцон төрийн бодлогоор дэмжин ажиллаж байгаа учир дээрх хэлэлцээрийг УИХ батлах шаардлагатай гэдгийг хэлж байгаа юм.

Тус гэрээнд анхаарал татаж олны шүүмжлэлийг хүлээж байгаа хэд хэдэн заалт байгааг хүргэе.

Тухайлбал, Монгол Улсад агаарын хөлгийн түлш нийлүүлэх тухай Монгол Улс болон ОХУ-ын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрийн дөрөвдүгээр зүйлд “Талуудын эрх бүхий байгууллагууд нь Монгол Улсын “Чингис хаан” олон улсын нисэх буудлын дэд бүтцийг удирдах болон ашиглах Хамтарсан компани байгуулна” гэж заасан.

-Тус нисэх буудлыг удирдах ба ашиглах үйл ажиллагааг энэхүү хамтарсан компани хэрэгжүүлнэ.

-Нисэх буудлыг удирдах, ашиглалт хөгжүүлэлтэй холбоотой үйл ажиллагааны хүрээнд ОХУ-ын талын итгэмжлэгдсэн байгууллага болон түүний туслан гүйцэтгэгч байгууллагын албан хаагчид Монгол Улсын хилээр нэвтрэх, гарах, Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт оршин суух, ажиллах нөхцлийг бүрдүүлнэ” гэж заажээ. Түүнчлэн ямар ч нөхцөлд ОХУ-ын талд Монгол Улс таатай нөхцөл бүрдүүлнэ.

-Тус хэлэлцээрт “Хөрөнгө оруулалтын үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэхтэй холбогдолтой төлбөр, тэр дундаа Оросын талын итгэмжлэгдсэн байгууллагад оруулсан хөрөнгө оруулалтыг нь хураан авсны нөхөн төлбөрийг Монгол Улсын нутаг дэвсгэрээс саадгүй шилжүүлнэ.

-Монголын тал төлбөр тооцоог цаг тухайд нь хийнэ.

-Энэхүү хэлэлцээрт гарын үсэг зурсан өдрөөс хойш Монгол Улсын хууль тогтоомжид өөрчлөлт орж, татвар, тариф, хураамж, үүний дотор гаалийн болон бусад бүх төрлийн татварын төлбөр нэмэгдэх, гадаадын ажилчдын квот нэмэгдэх эсхүл багасах эсхүл энэхүү хэлэлцээрт гарын үсэг зурснаас хойш шинэ татвар, тариф, хураамж, үүний дотор гаалийн болон бусад бүх төрлийн татвар, гадаадын ажилчдын квот шинээр нэвтрүүлэх, түүнчлэн энэхүү хэлэлцээрт гарын үсэг зурах үед Оросын талын итгэмжлэгдсэн байгууллагад болон эсхүл хамтарсан компанид энэхүү хэлэлцээрээр болон Монгол Улсын хууль тогтоомжоор олгож байсан хөнгөлөлт, давуу эрхийг цуцлах нь энэ зүйлийн зорилгын хүрээнд Оросын талын итгэмжлэгдсэн байгууллагын нөхцөл байдал нь доройтсон гэж үзнэ. Хэрэв маргаан эхэлсэн өдрөөс хойш хоёр сарын дотор шийдвэрлэгдэхгүй тохиолдолд талуудын аль нэг талын хүсэлтээр ОХУ-ын Худалдаа, аж үйлдвэрийн танхим дахь Олон улсын арилжааны арбитрын шүүхэд түүний холбогдох дүрэм, журмын дагуу шилжүүлнэ.

-Талууд хүчин төгөлдөр болгоход шаардлагатай дотоодын процедурыг хангасан тухай оролцогч талын сүүлчийн мэдэгдлийг дипломат шугамаар хүлээн авсан өдрөөс хойш 20 жилийн хугацаатай хүчин төгөлдөр байна зэргээр тусгажээ.

Энэхүү хэлэлцээрийг Төсвийн байнгын хороогоор хэлэлцэх үеэр УИХ-ын гишүүн нэр бүхий гишүүд “Түлш нийлүүлэх гэрээ бус хөрөнгө оруулалтын гэрээ шиг л уншигдаад байна. Хамтарсан компани байгуулж байж яахаараа Оросын талын итгэмжлэгдсэн компанид бүх зөвшөөрөл юмаа өгдөг юм. Үүнийг хэлэлцээр дээрээсээ арилгах ёстой” гэх зэргээр шүүмжилсэн юм. Товчхондоо уг хэлэлцээрт ОХУ-ын эрх мэдлийг давуу хамгаалсан бөгөөд манай улс татвар, хураамжийг хэрхэн яаж авах зэрэг мэдээлэл тодорхой тусгагдаагүй байна. Тус хэлэлцээрээр Роснефть Монголын онгоцны түлшийг хангах нь ингэхдээ өөрсдөө тоног төхөөрөмж, бүтээгдэхүүнээ Оросоос оруулж ирж, орос хүнээр удирдуулах аж. Энэ үйл ажиллагаагаа явуулахдаа Монголын талаас татварын бүх төрлийн хөнгөлөлтийг эдлэх бөгөөд оросууд чөлөөтэй орж, гарах нөхцөлийг бүрдүүлэхийн хүсч байгааг УИХ-ын зарим гишүүд эсэргүүцэж байв. Юутай ч энэхүү хэлэлцээр Эдийн засгийн байнгын хороогоор дэмжигдээгүй ч Төсвийн байнгын хороо дэмжиж, асуудлыг Аюулгүй байдал гадаад бодлогын байнгын хороо руу шилжүүлсэн байна. Тиймээс уг асуудлыг Аюулгүй байдал гадаад бодлогын байнгын хороо дэмжиж байж УИХ-аар хэлэлцэх эсэх нь шийддэг юм.