Цөмийн гурван байгууламжид нь нэгэн цэрэг цохилт өгсний дараа Ираны цэргийнхэн Катар, Ирак, Сирид байрладаг АНУ-ын цэргийн баазуудад долоон баллистик пуужингаар цохилт өгсөн. АНУ-ын ерөнхийлөгч олон нийтийн сүлжээн дэх өөрийн хуудсанд “Манай ганц ч цэрэг амь үрэгдэж, шархдаагүй. Ямар цохилт, хэзээ өгөх гэж байгаагаа урьдчилж анхааруулсан Ираны удирдлагад баярлалаа” гэж бичсэн. Тэгвэл Ираны дээд удирдагч аятола лам Али Хаменеи энэ цохилтын дараа анх удаагаа Ираны ард түмэнд хандан төрийн телевизээр 13 минут үг хэлж “Бид ялсан” гэж зарлав. Аятола лам “АНУ-ын удирдлага бид оролцохгүй юм бол Израиль дэлхийн хөрснөөс арчигдах болно гэдгийг ойлгосныхоо дараа шууд энэ дайнд хөндлөнгөөс оролцсон. Гэхдээ энэ нь ямар ч үр дүнд хүрээгүй. Харин Исламын Бүгд Найрамдах Улс Америкт хүчтэй цохилтоор хариу барьж, давуу байдал олж авлаа. Тэд манай цөмийн байгууламжид халдсан. Энэ нь мэдээж олон улсын шүүхээр шийтгэгдэх ёстой асуудал, гэхдээ тэд тийм ч их хохирол манай байгууламжуудад учруулаагүй. Хэрвээ дахин ийм халдлага хийвэл манай бүс нутагт байгаа АНУ-ын цэргийн баазуудад Иран дахин цохилт өгнө. Лалын Бүгд Найрамдах Иран Улс бүс нутаг дахь АНУ-ын баазуудад нэвтрэх бүрэн боломжтой. Иймээс шаардлагатай гэж үзвэл бид нэмэлт арга хэмжээ авах боломжтой. Ийм зүйл олон удаа давтагдаж магадгүй, хэрэв АНУ манай улс руу цохилт хийвэл дайсан болон түрэмгийлэгчийн хүлээх хохирол өндөр байх болно” гэж мэдэгдэв. Ираны удирдагч ийнхүү ялалт байгуулснаа зарлаж байхад НҮБ-д суугаа Ираны төлөөлөгч АНУ-тай яриа хэлэлцээгээ сэргээхэд бэлэн байгаагаа илэрхийлж “Дайн логикийн хувьд утгагүй зүйл боллоо. Иймээс дипломат логик руу буцах болсон” гэж мэдэгдэв. Мөн Нью-Йоркийн Гадаад харилцааны зөвлөлийн ахлах ажилтан Рэй Такей Bloomberg агентлагт “Ираны хувьд дипломат зам нь цохилт өгөхөөс өмнөх шиг одоо ч хэрэгжих боломжтой зүйл” гэжээ.

Энэ нь Ираны дээд удирдагч аятола Али Хаменеи, ОХУ-ын ерөнхийлөгч В.Путинтэй адил тэртэй тэргүй худлаа ярьдаг гэдгийг нь мэддэг болсон гадаад улсын иргэдийг шууд орхиж, өөрийн иргэддээ “баатар” болж харагдах гэсэн ядмаг арга болов. Судлаачид “Удирдагчид нь худлаа яриад эхэлбэл дэглэм нь “удахгүй болсон”-ны нэг гол шинж болдог” гэдэг. Ерөөс дарангуйлагч дэглэмтэй улс маш их зардал шаарддаг, сүртэй цэргийн парад хийдэг нь гадны улсуудын энгийн иргэдийг сүрдүүлэх, харин өөрсдийн иргэддээ ямар “хүчтэй” гэдгээ харуулах гэсэн зорилготой үйлдэл юм. Иймээс сүртэй нь аргагүй жагсаж байсан цэрэг, техникүүд нь дайнд оронгуут өөрсдийн жинхэнэ хүч, чадлыг үнэнээр нь харуулж эхэлдэг. Тухайлбал, Москвагийн дэргэдээс ухарч эхэлсэн А.Гитлертэй адил В.Путин ч Киевийн дэргэд бут цохиулж, эзлэн аваад байсан их хэмжээний нутгийг алдаж ухарсан. Дараа нь богино хугацаанд дэлхийн бүх дайны хохирлыг эвдсэн шинэ “амжилт”-ууд тогтоож, бүтэн жил довтолж байгаа ч Украины нутгийн ганц хувьтай тэнцэх нутгийг буцаан эзэлж, оронд нь алдсан цэргийнх нь тоо сая давсан. Цэргийн шинжлэх ухаанд үүнийг “Стратегийн ялагдалд хүргэх тактикийн ялагдал” гэдэг. Харин Кремлийн суртал ухуулга “Бид ялж байна” гэж сурталдсаар л байна. Иймээс Ираны дээд удирдагчийн “Бид ялсан” гэж зарлаж байгаа нь “Ормузын хоолойг хаана” гэж сүрдүүлсэн шиг нь оргүй хоосон зүйл юм. Учир нь дэлхий өдөрт 100 сая баррель нефть тээвэрлэдэг бөгөөд үүний 20 арай хүрэхгүй хувь нь Ормузын хоолойгоор тээвэрлэгддэг. Иран энэ хоолойг хаана гэдэг нь тээврийн хөлөг онгоцнуудыг их буугаар буудаж, эсвэл пуужингаар харваж, хамгийн гол нь хөвдөг мини тавихаас өөр аргагүй болно гэсэн үг билээ. Хэрэв ингэвэл Иран орлогоо алдсан Арабын хүчирхэг улсуудын шууд дайсан болох төдийгүй өөрөө валют бас бараагүй болно. Иймээс Ираны дээд удирдагч, аятола ламын хийсэн энэ мэдэгдэл нь дарангуйлагч нарын байнга хийдэг, хоосон сүрдүүлгээр ард иргэддээ “баатар” болж харагдах гэсэн ээлжит оролдлого төдий зүйл юм.

 

Г.АМАРСАНАА