Баянзүрх дүүргийн Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлын төлөөлөгч Г.Хонгор тээврийн хэрэгслийн татвар болон бичиг баримттай холбоотой урт хугацааны маргаан өрнүүлжээ. Түүгээр ч зогсохгүй татвар хурааж байгаа орон тооны бус байцаагч гэх эмэгтэй бүртгэлийн гэрчилгээний төлбөр гэж 500 төгрөг авчихаад ямар нэг баримт өгөхөөс татгалзаж “Тэгвэл банкинд 2500 төгрөг тушаа” хэмээн омогджээ.

---

-Та яагаад манай сонинд хандах болов?

-Би өөрөө Баянзүрх дүүргийн Иргэдийн төлөөлөгчийн хуралд иргэдийг төлөөлдөг хүн. Төрийн үйлчилгээ иргэдийг яаж тамладаг талаар өөрийн биеэр мэдэрсэн. Энэ тухайгаа олон нийтэд мэдэгдэх нь зүйтэй гэж үзээд танай сонинд хандаж байна.

-Иргэдийг яаж тамлаж байна?

-Надад учирсан зүйлийг ярихаар тодорхой харагдах байх. Энэ оны долдугаар сарын 16-нд Авто тээврийн үндэсний төвийн цирк дэх салбарт иргэний хувиар үйлчлүүлэхээр очсон. Тээврийн хэрэгслийн татвар төлсөн гэрчилгээг солиулах шаардлагатай байсан юм.

-Яагаад өмнө авсан гэрчилгээг солиулах шаардлагатай болсон юм бэ?

-Манайхан авто тээврийн хэрэгслийн гэрчилгээн дээр нэр, усыг гараар биччихдэг. Гэтэл ОХУ-ын хил нэвтрэхэд гараар бичсэн нэр усыг зөвшөөрдөггүй. Заавал компьютерээр шивсэн байх шаардлага тавьдаг юм байна.

-Тэгээд та ОХУ-ын хил хүрээд буцаж ирсэн хэрэг үү?

-Тийм. Би хоёр машинтай хил давах зорилготой яваад бичиг баримтын буруу хэвлэлтээс болоод буцаж ирсэн. Тэгээд тээврийн хэрэгслийн гэрчилгээ, татварын гэрчилгээгээ засуулахаар очсон.

-Маргаан үүсэх өөр шалтгаан байсан уу?

-Гэрчилгээнүүдийн хэвлэлтээс гадна зам ашиглалтын төлбөрт хоёр машинаас нийтдээ 80 мянган төгрөг авах ёстой атал 120 мянган төгрөг авчихсан байсан.

-Өмнө нь та хэдэн төгрөг төлснөө мэдээгүй явсан юм уу?

-Цагаан сарын өмнө өргүй болох гээд яараад гэр бүлийн хүн маань анзааралгүй шилжүүлсэн байсан.

-80 мянга, 120 мянган төгрөгийг ялгахгүй шилжүүлсэн хэрэг үү?

-Байцаагчаар дамжуулж үйлчилгээ авах хүндрэлтэй. Тийм учраас цахимаар шилжүүлсэн. Зөрчилдөх бас нэг шалтгаан бол намайг татвар төлөгч мөн гэсэн гэрчилгээг өгөхийн тулд 500 төгрөг хураасан. Би 500 төгрөгтөө баримт авах гэсэн боловч “Манайх баримт өгдөггүй” гэж омогдсон. Дээр нь “Та 500 төгрөг өгч чадахгүй бол банкинд 2500 төгрөг төлөөд баримтаа авахгүй юу” гэсэн.

-Яагаад баримт нэхсэн юм бэ?

-Хуулиар мөнгө хураасан нөхцөлд мөнгө хураасан баримт дээр нь НӨАТ баримт өгөх ёстой. Гэтэл надад өгөөгүй. Хүмүүсийн яарч, сандарч ажлаа амжуулах сэтгэлгээг ингэж луйвар болгон ашиглаж хууль зөрчиж байгаа байхгүй юу. Маш олон хүн үйлчлүүлсэн байгаа. Гэтэл ямар ч баримтгүй мөнгө хаашаа орж байгаа нь мэдэгддэггүй. Үүнийг тодруулах ёстой.

-Тэгээд баримт өгөхгүй болохоор яасан бэ?

-Дээд шатны албан тушаалтанд албан бичиг хүргүүлсэн. Харамсалтай нь Нийслэлийн татварын албаны даргад өгсөн албан бичгийн хариуг нэг хэлтсийн дарга өгсөн. Хуулиар Нийслэлийн татварын албаны дарга өөрөө хариу өгөх ёстой. Энэ бүхнийг сануулсны хүчинд Нийслэлийн татварын албаны дарга өөрөө хариу өгсөн. Эндээс Нийслэлийн татварын алба хууль, дүрэм мөрддөггүй, ажилтнуудаа мэргэжлийн арга зүйгээр хангадаггүй гэдэг нь тодорхой харагдсан. Нэгэнт татварын үйл ажиллагааг хуулийн хүрээнд явуулах чадамжгүй учраас нийслэл, дүүргийн татвар бүрддэггүй юм байна гэсэн дүгнэлтэд хүрсэн.

-Нөгөө бүдүүлэг авирласан байцаагчийн асуудал яаж шийдэгдсэн бэ?

-Өнөөдөр яаж шийдэгдсэнийг би мэдэхгүй байна. Тухайн үедээ “Орон тооны бус байцаагч танд үйлчилсэн байна” гэсэн хариу өгсөн. Тэгээд би татварын хууль хартал “татварын улсын байцаагч, татвар хураагч” гэсэн хоёр л албан тушаал байдаг юм байна. “Орон тооны бус байцаагч” гэсэн албан тушаал хуульд алга.

-Тэгээд тантай харьцсан хүн хууль бус болж таарч байна уу?

-Би цааш нь энэ талаар судалсан. Гэтэл хуулиас давсан Татварын арын албан тушаалаар тэр хүн ажиллаж байсан болж таарсан.

-Яагаад?

-2009 оны дөрөвдүгээр сард Татварын ерөнхий газрын даргын тушаалаар батлагдсан журам нь “Орон тооны бус байцаагч ажиллуулах тухай” журам гарсан байдаг. Энэ нь хууль бус юм байна.

-Яагаад?

-Төрийн албанаас захиргааны актуудыг гаргасан бичиг баримтыг Хууль зүйн яам бүртгэж авах ёстой. Гэтэл “Орон тооны бус байцаагч ажиллуулах тухай” журам бүртгүүлээгүй байгаа юм. Энэ тухай Хууль зүйн яамнаас өчигдөр надад хариу өгсөн.

-Хууль зөрчсөн гэсэн үг үү?

-Хуулиар татвар хураагч нар нэг жил дагалдангаар ажиллаж байж улсын байцаагч болно. Бараг арваад жил хууль зөрчсөн тушаал үйлчилж байна шүү дээ. Энэ тушаал бүх аймаг, дүүрэгт хэрэгжсэн байгаа юм. Үүнийг олж харлаа. Дээр нь татварын албаны үйл ажиллагааны зардлыг төсвөөс санхүүжүүлнэ гэж Татварын ерөнхий хуулинд заасан. Гэтэл хэр хэмжээний бэлэн мөнгө хураагаад, ямар дансанд шилжүүлсэн гэдгийг тогтоох ёстой.

-Таны асуудал шийдэгдсэн үү?

-Уучлал гуйсан. Илүү хураасан мөнгийг буцааж олгохоор болсон.

-Одоо ямар асуудал байна?

-Хүн хорлож байгаа мэт цагаандаа гарсан зүйл болсон. Гэрчилгээ солиулах гэж явахад олон газар луу дахин дахин явуулсан. Сонгинохайрхан дүүргийн оношилгооны төв, Баянгол дүүргийн оношилгоо, татварын төв, 22-ын товчоо, Улсын цирк доторх салбар гээд олон газар явуулсан. Бүр инээдтэй нь очсон газруудын татварын гэрчилгээн дээр бичилт хийдэг принтер Сонгинохайрхан, Баянгол дүүргийн салбаруудад байхгүй. “Хэзээ ажиллах вэ” гэхээр “Мэдэхгүй” гэж хариулж байгаа юм.

-Татвартай холбоотой гомдол ерөнхийдөө дууссан уу?

-Дуусаагүй. Надаас зам ашигласны жилийн төлбөр гэж 40 мянган төгрөг авч байгаа юм. Гэтэл миний машин дугаарын хязгаарлалтаар жилд 52 хоног хөдөлгөөнд оролцдоггүй. Жилийн татвар юм бол 52 хоногийн татварыг хасах ёстой биз дээ. Агаарын бохирдлын төлбөрт бас адилхан хандах ёстой. Нэг машинаас авто зам ашигласны татвар 5.6 мянга, агаарын бохирдлын татвараас 1.3 мянган төгрөг. Нэг машинаас долоон мянган төгрөг илүү хурааж байна гэсэн үг. Бүх машинаас энэ хэмжээний мөнгө илүү хураахаар иргэд их хэмжээгээр хохирно биз дээ. Төр хураах мөнгөө авчихдаг. Хасах зүйлээ хасахгүй байна.

-Замын болон агаарын бохирдолд илүү төлсөн мөнгөө буцааж авах уу?

-Одоо удахгүй энэ асуудлыг хөөцөлдөнө.