Ерөнхий сайд огцрох шалтаг болгосон хүүгийнхээ зарцуулсан мөнгөний эх үүсвэрийг тодорхой болгох ёстой. Энэ чухал л даа. Үүнийг АТГ шалгаж байгаа нь мэдээж хэрэг. Гэхдээ үүнээс илүү чухал нь Баялгийн сан. Дэлхий дээр Баялгийн сангаа амь оруулж, төгс хэрэгжүүлсэн орон бол яах аргаггүй Норвеги. Манайд ардчилсан хувьсгал өрнөж байх үед буюу 1990 онд Норвегид газрын тосны орлогоор байгуулсан Баялгийн сан амь орж байсан. Өдгөө 34 жилийн дараа 1.5 их наяд ам.доллараас давсан хөрөнгөөрэй дэлхийд аль ч улсын Баялгийн санг дагуулахгүйгээр тэргүүлж байна. Бүр араас нь Чили, Сингапур зэрэг орнууд зэрэгцэхгүй ч Баялгийн сан нь жил ирэх тусам хэдэн тэрбум ам.доллараар өсч байгаа юм. Харин манайд 34 жилийн дараа хийх биш дээрх улс, орнуудтай адил цаг хугацаанд эхлүүлэх боломж нь байсан. Харамсалтай нь Баялгийн санг эхлүүлэх гэж олон Засгийн газар оролдсон боловч огцорсон. Өөрөөр хэлбэл 34 жил чадаагүй ажлыг Л.Оюун-Эрдэнэ болон түүний тэргүүлсэн Засгийн газар хийсэн нь үнэн. Баялгийн сан амь орж, бодитой болсоноор иргэн бүр хувь хүртэж эхэлсэн. Магадгүй бага байж болно. Гэхдээ л Баялгийн сан ийм шүү гэдгийг монголчуудад мэдрүүлж чадсан Ерөнхий сайд бол Л.Оюун-Эрдэнэ. Нөгөөтэйгүүр зөвхөн Монголд ч гэлтгүй ямар ч оронд улс төрийн хүрээнд нэгдмэл байж, том төслүүдийг хөдөлгөх шийдвэр гаргахад бодлого тодорхойлогчдоос зориг шаарддаг. Монголд тэр дундаа Улаанбаатар хотод болсон нэг жишээ хэлье. 2011 онд Улаанбаатар хотын захирагчаар Г.Мөнхбаяр ажиллаж байлаа. Тухайн үед хот хурдацтай тэлж, автомашины тоо огцом өсөж, түгжрэл нийслэлийн иргэдийн хамгийн том асуудал болж байв. Яг өнөөдрийнх шиг нийслэлчүүд түгжрэлээ шийд гэдэг шаардлагыг хотын удирдлагуудад тавьдаг байсан. Ингээд хотын дарга шийдвэр гаргаж  автомашины улсын дугаараар замын хөдөлгөөнийг хязгаарлах шийдлийг танилцуулсан байдаг. Гэвч 2012 оны УИХ-ын сонгуульд нөлөөлнө гэж намаас нь үзэж уг шийдвэрийг бодлогоор хэрэгжүүлээгүй зогсоосон. Дараа нь хотын даргаар Э.Бат-Үүл сонгогдон энэхүү шийдвэрийг баталж, хэрэгжүүлсэнээр нийслэл хот 2012 оноос эхлээд дугаарын хязгаарлалт болон тэгш сондгойгоор явах зохицуулалт үйлчилж эхэлсэн байдаг. Э.Бат-Үүлээс хойш хотын даргаар олон хүн солигдсон ч энэхүү шийдвэрийг цуцалж чадаагүй өдийг хүрсэн. Мэдээж түгжрэлийг бууруулах зөв шийдэл биш ч гэлээ үүнээс илүү дээр шийдлийг одоог хүртэл гаргаж ирээгүй л байгааг хэн хүнгүй мэднэ. Өөрөөр хэлбэл Г.Мөнхбаяр болон Ардын нам энэ шийдвэрийг гаргахдаа зориг нь дутсан. Харин үүнийг Э.Бат-Үүл зориглож хийсний хүчинд өдгөө зам дээрээ таг зогсчихгүй л явж ирлээ. Энэ утгаараа аливаа шийдвэрийг зориглож хийх хүн ховор. Үүнтэй адил хамтарсан Засгийн газар байгуулахаас эхлээд том төслүүдээ зарлаж, улмаар Баялгийн санг амь оруулах зоригтой хүн Л.Оюун-Эрдэнээс өөр хэн ч байгаагүй. Хэрэв хүүхдийнх нь тансаг хэрэглээг шалтаг болгож огцруулахаар тэмцэгчид санасандаа хүрч, Л.Оюун-Эрдэнэ ажлаа өглөө гэхэд түүний эхлүүлсэн том төсөл, Баялгийн сангийн бодлогыг хэрэгжүүлэх хүн гарч ирэхгүй. Үнэндээ хамтарсан Засаг огцорч дараагийн засгаа МАН дангаараа бүрдүүлээд явбал юун Баялгийн сан, юун хөгжлийн мега төслүүд явах битгий хэл кабенетаа хагас жилийн хугацаанд ч тогтвортой байлгаж чадахгүй. УИХ руу оруулсан Засгийн газрын бүх хууль гацна. МАН-ын дан Засгийн газар дэндүү том сөрөг хүчинтэй болох учраас тэр. Парламентын дэмжлэггүй болсон гүйцэтгэх засаглалын үйл ажиллагаа алхам дутамд доголдож эхэлнэ. Ийм Засгийн газар нөгөө л 1.5 жил гэдэг цикл рүүгээ буцаад орно гэсэн үг. Цаашлаад 2027 оны Ерөнхийлөгчийн сонгуулиар өнөөгийн эрх баригчид амжилт горьдох боломжгүй нөхцөл байдал хүлээж байна. Энэ бүгдийг угтаа өнөөгийн Ерөнхий сайд, МАН-ын дарга Л.Оюун-Эрдэнэ мэдэхийн дээдээр мэдэж байгаа. Ийм атал аливаа асуудалд яагаад хүлцэнгүй байгааг гайхаж байна. Яагаад аясаар нь явна вэ…

Э.МӨНХТҮВШИН