“Маск” продакшны жүжигчин, “Риакшн” продакшныг үүсгэн байгуулагч, жүжигчин Х.Цасчихэртэй ярилцлаа.

---

“Халуун бороо’ кинонд дүр бүтээх санал хэрхэн ирсэн бэ? Энэ саналыг хүлээн авахад ямар бодол, мэдрэмж төрж байсан бэ?
– “Халуун бороо” кинонд тоглох саналыг анх “Милл” кино компанийн найруулагч Д. Мөнхбат ах маань тавьсан. Зохиолыг нь уншаад шууд л таалагдсан. Учир нь энэ сэдвээр өмнө нь манайд кино уран бүтээл хийгдэж байгаагүйгээрээ шинэлэг санагдсан. Би “Ахлах ахлагч” Билгүүний дүрийг бүтээсэн. Энэ дүр өмнө нь голдуу инээдмийн төрлийн дүрд тоглож ирсэн надад хамгийн хүнд, хамгийн шинэлэг сорилт болсон. Сүүлд “Соёлын довтолгоо” уран бүтээл дээр би оросод сургууль төгссөн, соёл түгээдэг залуугийн дүрд тоглож байсан бол энэ удаад тэс өөр, илүү хахир хатуу, зарчимч хүний дүрд хувирсан. Өөрийнхөө хөгжилтэй, эерэг араншингаас огт өөр, мэргэжилдээ туйлын үнэнч, залуусаа “чанга гар“-аар хүмүүжүүлдэг, эрс шулуун зан чанартай хүний дүрийг бүтээсэн нь надад өөрийгөө сорьж, нээхээс гадна ихээхэн бэлтгэл, судалгаа шаардсан дүр байсан. Гэхдээ энэ дүр миний жүжигчний ур чадварыг шинэ түвшинд аваачсан гэж бодож, дүрдээ маш сэтгэл хангалуун байгаа.

-Онцгой байдлын алба хаагчдын ажлын орчин, бодит нөхцөл байдалтай нүүр тулж ажиллахад таны сэтгэлд ямар мэдрэмж төрж. Юуг хамгийн ихээр ойлгож, ухаарсан бэ?

– Үнэндээ бид өмнө нь онцгой байдлын албаныхны ажлыг өнгөцхөн л харж, дүгнэдэг байжээ. Харин энэ кинонд тоглож, тэдний ажил үүргийн онцлогийг илүү гүн ойлгосон. Тэд үнэхээр “Чимээгүй баатрууд” юм байна. Тэд зөвхөн гал түймэр унтраах биш, амиа хорлох гэж буй хүнийг аврах, осолд орсон иргэний амийг аврах гээд өдөр шөнөгүй, өндөр эрсдэлтэй нөхцөлд, цаг хугацаатай уралдан ажилладаг юм байна лээ. Жишээ нь, монгол гэр ердөө таван минутын дотор шатаждуусдаг. Тиймээс аврах ажиллагаа “секунд биш долиор” хэмжигддэг нарийн ажил байсан. Гал дотор хүн байвал яаж орох, гарах, баг хамт олноо хэрхэн хамгаалах вэ гэх мэт багийн ажиллагаа, нарийн зохион байгуулалтад суурилсан ажил болдог юм байна. Хэдий хамгаалалтын хувцас өмссөн ч гал дунд орохдоо ямар их эр зориг, бие сэтгэлийн бэлтгэл шаарддагийг бид биеэр мэдэрсэн. Уг нь би залуудаа хөнгөн атлетикийн улсын аваргад дээгүүр байр эзэлж явсан. Гэхдээ онцгой байдлын алба бол дан ганц биеийн хүч биш, асар их оюуны болон сэтгэлзүйн хариуцлага шаарддаг юм байна гэдгийг ухаарсан. Энэ хүмүүс бол үнэхээр эх орныхоо энхийн манаанд зогсдог жинхэнэ баатрууд. Өмнө нь бидний анзааралгүй өнгөрдөг байсан энэүнэнийг кинондоо дүр бүтээснээр илүү сайн ойлгож, тэднээр маш их бахархах болсон.

–Зураг авалтын үеэр таныг жинхэнэ дэлбэрэлтийн улмаас бэртсэн гэж сонссон. Тэр талаар дэлгэрүүлэн ярихгүй юу?
– “Доошоо” гэдэг хэсгийн зураг авалтын үеэр жинхэнээсээ дэлбэрэлт болсон юм. Би тэр дэлбэрэлтийн яг төв хэсэгт байсан учраас бээлий, цамц хоёрын завсраар гар маань, мөн нуруу маань түлэгдэж, нэлээд хүнд бэртсэн. Гэхдээ манай багийнхан маш хурдан шуурхай ажиллаж, миний дээр дарж хэвтээд галыг унтраасан. Энэ явдал киноны эцсийн бүтээл дээр гардаггүй ч зураг авалтын ард ийм бодит хэрэг явдал болсон. Тэр үед би, өвөө, эмэ энарын маань “Гал, Усыг жижиг гэж басаж болохгүй” гэж захидаг үгийн гүн утгыг маш тод мэдэрсэн дээ.

“Халуун бороо’ кино таны өмнөх уран бүтээлүүдээс юугаараа онцлог, танд ямар шинэ мэдрэмж, сорилт авчирсан бэ?

– “Халуун бороо” киноны нэг ялгаатай зүйл бол эсрэг дүр нь “гал” байсан. Өмнөх бүтээлүүдэд эсрэг тал нь ихэвчлэн хүн, хутга, буу шийдэм зэрэг бодит зүйлс байдаг байсан бол энэ удаад гал буюу амьд мэт заналхийлж буй аюултай хүчин зүйлтэй тэмцэх хэрэгтэй болсон нь огт өөр мэдрэмж төрүүлсэн. Зүгээр нэг жүжиглээд өнгөрөх биш, үнэхээр галаа унтрааж, багийн хамт олонтойгоо хиншүү, үнсэн дунд сууцгаасан тэр агшин үнэхээр сайхан санагдаж байсан. “Бид энэ галтай тэмцсэн шүү дээ” гэж бие биетэйгээ бахархалтайгаар ярилцах тэр мэдрэмж маш их сэтгэл ханамжтай байсан. Урьд нь кино зураг авалтаа дуусгачихаад тайван суудаг байсан бол, энэ удаад яг л амьдрал дээр галтай тэмцээд, амьд гарч ирсэн мэт мэдрэмжүүдийг өгсөн. Бас нэг зүйлийг онцлоход битүүхэн баатрын дүр бүтээхийг хүсдэг байсан. Гэтэл яг энэ кинон дээр чимээгүй баатрын дүрийг бүтээсэндээ туйлын их баяртай байгаа. Онцгой байдлын албанхаагчид бол ажил үүргээ гүйцэтгээд “Би аварсан” гэжцээжээ дэлддэггүй, харин ард нь эгэлгүй баатарлаг амьдрал өрнөдөг хүмүүс. Тиймээс энэ дүр маань түүхэн баатар, хааны дүрээс ч илүү үнэ цэнтэй, онцгой санагдаж байгаагаараа маш онцлог гэж харж байна.

–Дүр бүтээх үйл явц, тэр дундаа өмнөх дүрийн нөлөөнөөс салах, шинэ дүрд бүрэн ороход тандямар зарчим, арга барил тус болдог вэ?

– Би орос найруулагчтай хамтарч ажиллаж байхдаа нэг үнэтэй зөвлөгөө авсан: “Мэдрэмжүүдээ хайрцаглаад хадгал. Хэзээ хэрэгтэй болохоор нь гаргаж ир.” гэж.
Жүжигчин хүн олон дүрийн сэтгэлзүйг ялгаж, тусад ньхадгалах чадвартай байх ёстой. Ингэж байж нэг дүрээсээ хурдан салж, дараагийн дүрдээ сэтгэлээ бүрэн зориулж чаддаг.

–Таны амьдралыг чиглүүлж байдаг жанжин шугам, үнэт зүйл юу вэ?

– Миний амьдралын хамгийн гол жанжин шугам бол гэр бүл маань. Би эхнэр, хоёр хүүхдийнхээ хамт амьдардаг. Эхнэр маань миний хамгийн том түшиг тулгуур болдог. ‘Чи яг хүссэн мэргэжлээрээ ажиллаж  байгаа. Зөвхөн түүндээ төвлөр’ гэж хэлдэг. Би ч зөвхөн жүжигчний ажлаа л хийдэг, өөр ажил хийдэггүй. Ардаа ийм сайхан хүмүүсийн дэмжлэгтэй учраас мэргэжилдээ улам их дурлаж, “Ямар азаар жүжигчин болсон юм бэ” гэж байнга боддог. Би үр хүүхдүүддээ үлгэр дууриалал үзүүлэхийг, зөв хүн байхыг хичээдэг. Алдар нэр хөөхөөс илүү сайн уран бүтээлд сэтгэлээ шингээж, бүтээсэн дүрээрээ дамжуулан хүмүүст эерэг зүйлтүгээж, сайн аав, сайн нөхөр, сайн иргэн байх нь миний амжилт гэж боддог. Тийм ч учраас би бусдад туслах ажилд их дуртай. Жилд хэд хэдэн удаа өөрийн чадахаараа сайн дурын хөтлөлт хийдэг. Асрамжийн газар, эмэгтэйчүүдийн хорих анги, архины хамааралтай хүмүүс гэх мэт зорилтот бүлгийн хүмүүст чиглэсэн ажлуудыг түлхүү хийхийг зорьдог. Мөн энэталаараа тийм ч их яриад, сурталчлаад байдаггүй. Харин миний дотроос гарч буй сэтгэл, иргэн хүний үүрэг гэж ойлгодог. Хэн нэгэнд чин сэтгэлээсээ тусалнагэдэг “Баярлалаа” гэж хэлүүлэхээс ч илүүтэй, тэдний харц, үйл хөдлөлөөс мэдрэгддэг тэр сайхан уур амьсгал надад мөнгө, алдар нэрээс ч илүү үнэ цэнтэй санагддаг даа.

–Ойрын үед таны оролцох шинэ уран бүтээл, дүрүүдийн талаар хуваалцаж болох уу?

– Ойрын үеийн төлөвлөгөөний хувьд, 2025–2026 онд“VIVANT-2” киноны зураг авалт Япон болон өмнөд хөршид хийгдэнэ. Ирэх зургаадугаар сард хувцасны хэмжээгээ өгч, наймдугаар сараас зураг авалт эхлэх бөгөөд 2026 оны дөрөвдүгээр сар хүртэл үргэлжилнэ. Яг одоо бол “Халуун бороо” кино уран бүтээл орондаяар гарч, үзэгчдэд хүрч байна. Энэ дашрамд энэхүү киног бүтээсэн “Милл” кино компанийн хамт олондоо халуун баяр хүргэж байна. Ийм сайхан сэдвийг зоригтойгоор гаргаж, бодит, сэтгэлд хоногшсон бүтээл болгосон нь үнэхээр бахархмаар. Манай баг нэг зүгт харж, нэгэн зорилгын төлөө жинхэнэ баг шиг ажилласан. Бид үнэхээр чадсан гэж хэлмээр байна. Та бүхнийхээ цаашдын уран бүтээлд нь өндөр амжилт хүсье. Монгол хүн бүр энэ киног үзэж, өөрийн сэтгэгдлээ хуваалцаасай гэж хүсэж байна.

–Хэрвээ таны амьдралыг нэг кино гэж үзвэл, яг одоо тэр киноны ямар хэсэг дээр нь явж байна гэж боддог вэ?

–Миний амьдралын энэ үеийг кино уран бүтээлтэй зүйрлэн үзвэл, яг оргил үедээ явж байна гэж боддог. Залуу нас гэдэг бол алдаж онож, “галзуу барын аманд гараа хийхээс буцахааргүй” зоригтой, эрч хүчтэй үе шүү дээ. Би яг тэр л гал халуун, эрч хүчтэй үедээ явж байна. Ээж минь байнга “Хичээж байгаа хүнийг бурхан алдаж шагнадаггүй юм шүү” гэж хэлдэг байсан. Энэүгийг би зүрхэндээ үргэлж санаж явдаг. Үүнийг уншин суугаа нэгэнд ч гэсэн хичээл зүтгэлээ битгий алдаарай гэж захимаар байна.

М. СИЙЛЭН