“Зинт клиник”-ийн хүүхэд, нярайн эмч З.Болорцэцэгтэй бронхит болон нярай хүүхдийн уушгины хатгалгааг хэрхэн эмчлэх, урьдчилан сэргийлэх талаар ярилцлаа.

---

-Бронхит, уушгины хатгалгаа хоёр юугаараа ялгаатай вэ. Аль нь илүү хүндрэх эрсдэлтэй вэ?

-Уушгины цулцан руу агаар дамжуулдаг мод шиг хэлбэртэй хоолойг мөгөөрсөн, гуурсан хоолой гэнэ. Гуурсан хоолойн үрэвслийг бронхит гэж нэрлэдэг. Харин уушгины цулцангийн үрэвслийг хатгалгаа гэнэ. Бронхит нь ихэвчлэн вирусээр үүсгэгддэг бол хатгалгаа нь вирус, нян, мөөгөнцрөөр үүсгэгддэг. Эдгээр нь хавсарч болдог. Бронхит дийлэнхдээ 1-2 долоо хоноод эдгэрдэг ч хатгалгаагаар хүндрэх тохиолдол бий. Харин уушгины хатгалгаа нь бронхитоос хавьгүй хүнд өвчин. Хатгалгаа нь амьсгалын дутагдал, уушгины буглаа, цээжинд шингэн хурах зэрэг хүндрэл өгч болзошгүй байдаг. Түүнчлэн бусад эрхтэн тогтолцооны хүндрэл ч үүсдэг тохиолдол бий. Тэгэхээр бронхит нь вирусээр үүсгэгддэг арай хөнгөн, хатгалгаа нь хамаагүй хүнд өвчин гэж ойлгож болно.

-Архаг бронхит ихэвчлэн ямар шалтгаанаас үүддэг юм бол. Ямар эмчилгээ хийхийг зөвлөдөг вэ?

-Архаг бронхит нь сургуулийн болон өсвөр насны хүүхдэд ховор тохиолддог нянгийн шалтгаантай архаг үрэвсэл юм. Энэ нь цаашид насанд хүрэхэд бронхэктаз, уушгины архаг бөглөрөлт өвчин зэрэг хүнд өвчинд хүргэх эрсдэлтэй. Агаарын бохирдол нь архаг бронхит үүсэх маш том эрсдэлт хүчин зүйлд тооцогддог. Эмчилгээний тухайд хүүхдийн нас, биеийн байдал, өмнө нь хийгдэж байсан эмчилгээ, цэрний нян судлалын шинжилгээнээс хамаарч тохирсон антибиотикийг сонгон 2-6 долоо хоног уух эсвэл тарилга хийлгэхийг зөвлөдөг. Харин насанд хүрэгчдийн хувьд нян биш ихэвчлэн тамхи, ажлын байрны тоос тоосонцор зэрэг шалтгаантай байдаг.

-Бага насны хүүхдүүдийн дунд амьсгалын замын өвчлөл одоогоор ямар байна вэ?

-Сургуулийн амралтын нэг сарын хугацаанд амьсгалын замын өвчлөл бүх насны хүмүүсийн дунд эрс буурсан. Цагаан сарын үеэр өвчлөл нэмэгддэг тал бий. Одоогоор томуугийн А вирус, амьсгалын замын синтициал вирус давамгайлж байна.

-Сүүлийн үед нярай хүүхдүүдийн дунд уушгины хатгалгаа ямар байна вэ. Ихэвчлэн юунаас шалтгаалж үүсдэг юм бол?

-Өнгөрсөн оны арав, арваннэгдүгээр сард нярай хүүхдийн дунд уушгины хатгалгаа элбэг байсан. Нян, вирус, мөн эдгээр нь хавсарч тохиолдлоо. Агаар дуслын замаар халдварладаг учраас нярай хүүхдэд эцэг эх, асран хамгаалагч нар нь халдвар тараадаг гэсэн үг. Тиймээс ханиаж найтаахдаа ам хамраа таглах, гараа өдөрт зургаагаас цөөнгүй удаа бүлээн усаар савандаж угаах, чийгтэй цэвэрлэгээ хийх, нярай хүүхдээ олон хүнтэй газраар авч явахгүй байх, агаарын сэлгэлцэл хийх хэрэгтэй. Мөн хүүхдээ эхний зургаан сар дан хөхөөр хооллож хоёр нас хүртэл нь хөхүүлэх, товлолын дагуу вакцинд нь хамруулах, Д витамин тогтмол уулгах зэрэг нь уушгины хатгалгаанаас урьдчилан сэргийлэхэд чухал ач холбогдолтой. Үүнийг бүгд мэддэг болсон ч хангалтгүй байгаагаас хүүхэд өвчилдөг гэж ойлгож болно.

-Уушгины хатгалгаа эдгэсний дараа хүний биед ямар нэгэн уршиг үлдэх үү. Ер нь амьсгалын замын өвчлөлөөс үүдээд хүний биеийн бусад эрхтэн тогтолцоо гэмтэх эрсдэл бий юу?

-Уушгины хатгалгааны үндсэн шинж нь амьсгаадах, амьсгалахад бэрхшээлтэй болох юм. Ийм шинж илэрч байвал хатгалгаа гэж шууд оношилно. Мэдээж халуурах, ханиалга, ядрах, хоолонд муудах зэрэг шинжүүд илэрнэ. Гурван сар хүрээгүй хүүхэд хатгаа авбал заавал эмнэлэгт хэвтүүлж эмчилдэг. Харин гурваас дээш сартай, хатгалгаа нь хүнд биш бол гэрээр антибиотик уулгаж эмчилнэ. Хүнд болон маш хүнд хэлбэрийн хатгалгааг эмнэлгийн сэхээн амьдруулах тасагт эмчилдэг. Хүндрэлгүй уушгины хат галгаа бол бүрэн төгс эмчлэгддэг, ямар нэг уршиг үлдэхгүй. Харин хатгалгааны хүндрэлүүд үүссэн бол маш хэцүү. Уушгины хүнд, маш хүнд хатгалгааны үед бие махбод хүчилтөрөгчийн дутагдалд ордог аюултай. Хүчилтөрөгчийн дутагдалд хамгийн эмзэг эрхтэн бол тархи гэдгийг бүгд сайн мэддэг. Энэ шалтгаанаар тархины хүчилтөрөгчийн дутагдал үүсч болно. Мөн үжил, менингит зэрэг өвчнөөр бусад эрхтэн тогтолцоо гэмтэх эрсдэл бага. Эдгээр ноцтой хүндрэлүүд азаар ховор тохиолддог. Нэг зүйлийг хэлэхэд хүүхдийнхээ бронхит, хүнд биш хатгалгааг гэрээр эмчлэх боломжтой байхад эцэг эхчүүд, эмч нар маань ч эрсдэлээс айж эмнэлэгт хэвтүүлж, тариагаар эмчлүүлэх явдал хэвээр байна. Энэ нь эмч, сувилагч, эмнэлгийн зохиомол ачааллыг үүсгэдэг гэж хэлж болно.

-Наад зах нь хүүхдэд ханиалгах шинж тэмдэг илэрлээ гэж бодоход эмчид хэзээ хандах вэ?

-Гурван сар хүрээгүй хүүхэд ханиалгаж эхэлбэл аль болох эрт эмчид хандах нь зөв. Харин гурван сар хүрсэн бол өндөр халуурах, халуунгүй үедээ амьсгаадах, шуугиантай амьсгалах шинж илрээгүй бол гэрээр арав хоног хүртэл харж болно.

-Бронхитыг гэрийн нөхцөлд хэрхэн эмчлэх вэ?

-Бронхит буюу гуурсан хоолойн үрэвсэл нь вирусээр үүсгэгддэг учраас гэрээр шинж тэмдгийн эмчилгээ хийдэг. Жишээ нь, халуун бууруулах, өвдөлт намдаах, ханиалга зөөллөх эм бэлдмэлүүд хэрэглэж, ердийнхөөсөө илүү шингэн уулгаж, сайн хооллох, дулаан байлгах зэргээр гэрээр асарна. Товчхондоо шинж тэмдгийн эмчилгээ хийж, асаргаагаа сайжруулж хүүхдээ ажиглах хэрэгтэй. Үүнийг эцэг эхчүүд маань сайн мэддэг. Гэтэл хүүхдээ өндөр халуураагүй үед халууныг нь бууруулах эм, антибиотик өгөөд зогсохгүй эмнэлэгт хандаад тариулах гэдэг. Энэ бол хоцрогдсон, өөрчлөгдөх ёстой хандлага юм. Жишээ нь, 38.5 хэмээс дээш халуурсан үед л эм өгнө. Хэрэв ингэж халуураагүй байхад халууныг нь буу руулаад байвал бронхит болон хатгалгааны явц нь удааширна гэж ойлгож болно. Өөрөөр хэлбэл, халуурах нь өвчинтэйгөө тэмцэж байгаа маш чухал механизм гэсэн үг. Амьсгалын замын аль ч өвчний үед цэвэр агаар маш чухал байдаг. Бронхиттой, хатгалгаатай хүүхдийг гүйлгэж, харайлгах нь буруу. Харин аль болох амрааж унтуулах хэрэгтэй. Хүүхдийн эмч нар ханиад, хатгалгаатай хүүхдийг нас, хүнд хөнгөн зэргээс хамаарч 1-2 долоо хоног цэцэрлэг сургууль, дасгал хөдөлгөөн, дугуйлан секцээс чөлөөлж сайн амрахыг зөвлөдөг.

-Архаг бронхит ихэвчлэн ямар шалтгаанаас үүддэг юм бол. Эмчилгээний тал дээр юу зөвлөдөг вэ?

-Архаг бронхит нь сургуулийн болон өсвөр насны хүүхдэд ховор тохиолддог нянгийн шалтгаантай архаг үрэвсэл юм. Энэ нь цаашид насанд хүрэхэд бронхэктаз, уушгины архаг бөглөрөлт зэрэг хүнд өвчинд хүргэх эрсдэлтэй. Агаарын бохирдол нь архаг бронхит үүсэх маш том эрсдэлт хүчин зүйлд тооцогддог. Эмч хүүхдийн нас, биеийн байдал, өмнө нь хийгдэж байсан эмчилгээ, цэрний нян судлалын шинжилгээнээс хамаарч тохирсон антибиотикийг сонгон 2-6 долоо хоногоор хэрэглэхийг зөвлөдөг. Харин насанд хүрэгчид архаг бронхиттой болох нь нянгийн шалтгаан биш ихэвчлэн тамхи, ажлын байрны тоос тоосонцор зэргээс үүддэг.

Г.Балгармаа