Гутлын үйлдвэрийн “Хос-Аз” компани “Оюу толгой” компанийн ажилчдад гурван жил гутал нийлүүлэхээр боллоо.

---

Үүний хүрээнд хөдөлмөрийн аюулгүй байдлыг хангасан гутал үйлдвэрлэж нийлүүлэхээр гурван жилийн хугацаатай, 2.7 тэрбум төгрөгийн үнийн дүн бүхий гэрээг өчигдөр байгуулж гарын үсэг зурав.

Энэ үеэр “Хос-Аз” ХХК-ийн захирал Н.Зоригттой ярилцлаа.

-Оюу толгой компанийн нийт хичнээн ажилчдад гутал нийлүүлж байгаа вэ?

-Өнөөдрийн байдлаар гурван мянган ажилчдад гутал нийлүүлж байна. Бид жилдээ 10-20 мянган чанартай гутал хийж нийлүүлэх бүрэн боломжтой. Гэрээнийхээ хүрээнд Оюу толгойн уурхайн ажилчдад жилдээ “S3” олон улсын стандартын 5000 хос гутлыг нийлүүлнэ. S3 чанарын шаардлага нь 7-8 төрлийн стандарттай байдаг. Жишээлбэл, ус нэвтэрдэггүй, хадаас, эсвэл өөр үзүүртэй зүйл дээр гишгэвэл доороос нь хатгахгүй, хөл дээр хамгийн багадаа 20-30 кг-ын хүнд зүйл унахад хөл гэмтэхгүй, 200 жоулын даацтай, 20 кг-ын цохилтыг даах чадвартай.

-Гуталнуудаа ямар материалаар хийдэг вэ?

-Манайх үхэр, хонь, ямааны арьсаар гуталнуудаа хийдэг. Гутлаа бүгдийг нь арьсаар хийх боломжгүй. Яг зориулалтынхаа дагуу толгой, зул, түрий зэрэг хэсэгт нь ямар арьсаар хийвэл тохиромжтой вэ гэдгийг нь харгалзаж хийнэ. Өөрөөр хэлбэл арьсан материалуудаа хольж хийдэг гэсэн үг. Түрий хэсэг нь урагдахгүй учир заавал арьсаар хийхгүй гэх мэт.

-Оюу толгой компанид ямар төрлийн арьсаар хийсэн гутал нийлүүлж байна?

-“Оюу толгой” компанийн хэрэгжүүлж буй “Монголд үйлдвэрлэв”стратегийн хүрээнд зарлагдсан нээлттэй сонгон шалгаруултад оролцож, олон нөхцөл, шалгуурыг давсны үндсэн дээр монгол үхрийн арьсыг ашиглаж, монгол инженерийн ур ухаан шингэсэн хөдөлмөр хамгааллын гутал нийлүүлэх болсондоо баяртай байна.

Манай “Хос-Аз” ХХК уул уурхайн салбар, бага насны хүүхдэд, томчуудад зориулсан малчдад зориулсан гэх мэт олон төрлийн гутал хийдэг. Оюу толгой ХХК үхрийн арьсаар хийсэн хөдөлмөрийн аюулгүй ажиллагааны гутал үйлдвэрлэж нийлүүлж байна. Гуталны хувьд усанд тэсвэртэй. Өөрөөр хэлбэл 2-3 цаг усан дотор явахад ус чийгийг дотогш нэвтрүүлэхгүй гэсэн үг. Гуталны дотор талынх нь материал нь хасах, нэмэх 40 градусыг дотогш нэвтрүүлэхгүй барьдаг. Гутлын дотор талын хатуу ул нь гутлыг хадаас зэрэг үзүүртэй зүйл дээр гишгэхэд хамгаалах болно. Тогийг бүрэн дамжуулахгүй бол маш их хэмжээний эсэргүүцэл үүсээд хүний хөл халдаг. Ямар нэгэн байдлаар тухайн хүн тогтой ус барихад тог газардана. Учир нь энэ гутал уландаа хүртэл гадагшлуулагчтай. Монгол анх удаа тог гадагшлуулагчтай гутал хийлээ. Бид энэ гутлыг гадаадад экспортлоход болохгүй зүйл үгүй. Дэлхийн чанар стандартад нийцсэн гутлыг манайх хийж чадлаа шүү дээ.

-Дэлхийн стандартад нийцсэн сайн чанарын гутлыг хийхийн тулд судалгаа хийсэн байх. Хэр их хугацаа зарцуулсан бэ?

-Энэ гутлыг хийхийн тулд нэг жил бэлдсэн. Туршилт жил хагас явагдсан. Хүний хөлний размерт тааруулж хийх, зузаан оймс өмсвөл яах бол гэх мэтчилэн туршилтуудаа хийсэн. Хийж байхдаа гуталнуудаа Оюу толгой компанид өгөхөд Шанхай, Герман руу явуулаад долоон стандартыг хангасан байна уу гэдгийг шалгуулсаар шалгалтыг давж бүх стандартад тэнцсэн.

-Хамгийн их ажиллагаагаа шаардсан нь гуталны аль хэсэг байв?

-Тог цохиулдаггүй хэрнээ контиктив болгох газардуулах байсан. Бид гуталны гишгэдэг хэсэг дээр нь шийдэж хийсэн. Үүнийг хийхэд инженер цахилгаанчны ур ухаан хэрэгтэй байсан.

-Та үйлвэрийнхээ талаар ярихгүй юу?

-Би анх 1997 онд цөөхөн хүнтэйгээр гутлын цех байгуулж байсан. 2005 онд өргөтгөл барьж “Хос-Аз” нэртэй гутлын үйлдвэр болгосон. Үүнээс хойш 10 жилийн дараа энэ үйлдвэрээ дахин шинээр байгуулсан. Энэ үйлдвэрийг гуравдагч буюу хагас генераторын үйлдвэр гэж ойлгож болно. Дөрөв дэх гэвэл удирдлагатай, комьютертэй болоод явчихна. Тав дахь гэвэл робот болоод явчихна. Бидний мөрөөдөл бол роботтой болох.

-Хэдэн ажилчинтай вэ?

-Одоогоор 80 хүн ажиллаж байна. Манай үйлдвэр хагас автоматжсан учраас цөөхөн хүн шаардагдаж байна. Хуучнаар гар механикаар хийвэл 200 гаруй ажилчин шаардагдана.

-Нийт хэдэн төрлийн гутал хийж байна?

-Бид “Оюу толгой” гэлтгүй ижил төрлийн үйл ажиллагаа явуулдаг Эрдэнэс Таван толгой зэрэг компаниудад гутал үйлдвэрлэж өгөх нөөц бололцоотой. Манай компани зөвхөн Оюу толгой компанид зориулж гутал үйлвэрлээд байгаа юм биш шүү дээ. Монгол эх орондоо Монголын үйлдвэрүүд юм хийж, үйлвэрлэж бүтээж чаддаг гэдгийг харуулж байгаа хэрэг.

Загварын хувьд жилдээ 40-50 төрлийн загвар үйлдвэрлэдэг. Төрлийн хувьд хөдөлмөр хамгаалалтын, нийтийн эрэгтэй, эмэгтэй гутал, цэрэг армийн гутал, даавуун төрлийн гуталнууд хийж байна.

Зарим гуталнуудын нийт материалын 60-70 хувь нь хиймэл материалаар хийгддэг. Харин 30 хувь нь дөнгөж арьсан материал орсон байх жишээтэй. Хүний хөдөлгөөн ихтэй, хөл гишгэх, урагдах хэсэгт нь арьсаар хийдэг. Гутал зөөлөн, уян байх хэрэгтэй.

-Иргэд үндэсний үйлдвэрлэлээ хэр дэмжиж байна. Монголд үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүн үнэ ихтэй байна гэж шүүмжилдэг шүү дээ?

-Гэгээнтэнд манай үйлвэрийн хүүхдийн гутлын дэлгүүр байдаг. Энэ дэлгүүр байгуулагдаад гурван жил байна. Борлуулалт сайтай шүү. Монголчууд бид Монголд үйлдвэрлэсэн бол хямдхан байх ёстой гэсэн сэтгэхүйгээсээ салах хэрэгтэй. Энэ бол Монголын бүхэн хямдхан цалинтай, амьдралын хамгийн доод түвшинд байна гэсэнтэй утга нэг үг шүү дээ. Бид Хятадтай үнээр өрсөлдөх гэдэг буруу, эдийн засгийн бодлого гаргасан учраас улс эх орны үйлдвэр зогсчихоод байна гэж би хардаг юм. Түүнээс биш монголчууд бид хийж чадахгүйдээ биш. Аж үйлдвэрийн салбарыг хаашаа явж байгаа вэ гэдгийг тогтоох хэрэгтэй. Тэгээд үүнийг яаж өвлүүлэх ёстой вэ гэдгийг анхаарах нь зүйтэй. Аж үйлдвэрийн салбарыг үнээр удирдаж болдоггүй юм шүү дээ.

Б.ОЮУНЖАРГАЛ